Kompetentlik va uning kelib chiqish tarixi

Xodimlarni boshqarish masalalarini xal etishda kompetentlik

tushunchasi

Inson resurslarini boshqarishda xodimlarni baxolash professional kompetentlikni baxolashni taqozo etgan. Bugungi kunda jamiyat o’zgarib turadigan jarayonlar muxitida yashamoqda. Uning asosiy xususiyatlari-xalqaro raqobat ta’sirining kuchayishi, texnologiya soxasidagi o’zgarishlar, masofali ta’lim metodlarining rivoji va boshqalardir. Iqtisodiy soxada xam, mijozlarning talablarida xam keskin o’zgarishlar ro’y berayotgan davr bo’lib, xodimni baxolashni amalga oshirishda yangi talablarining vujudga kelishiga olib keldi.

Quyidagi kompetentlik turlari mavjud:

• 
  O’zini tutish(individual)
  
• 
  Texnik (professional)
  
• 
  Umumiy
  
• 
  Maxsus
  
• 
  Boshlang’ich (porogovaya)
  
• 
  Ijrochi
  
• 
  Differensial
  

1. 
   O’zini tutish (povedencheskaya) kompetentligi - o’zining professional vazifalarini bajarish paytida insonning individualligini xarakterlovchi kompetentlik tushuniladi. U shaxslararo munosabat, boshqarish usuli (stili), taxlil qilish qobiliyati, maqsadni egallashga yo’naltirilgan mo’ljalni o’z ichiga oladi. Bular «yumshoq talablar» yoki «yumshok kompetensiyalar» deb yuritiladi.
   
2. 
   Texnik (professional) kompetentlik - bu mexnat natijalari, professional majburiyatlarni bajarish standartlari bilan bevosita bog‘liq bo’lgan kompetentlik tushuniladi. Bular «qattiq talablar» yoki «qattiq kompetensiyalar» deb yuritiladi.
   
3. 
   Umumiy kompetentlik - ma’lum bir kasb bilan shug’ullanuvchi barcha insonlarni xarakterlovchi kompetenllik xisoblanadi. Masalan: menejment bilan shug’ullanuvchi insonlarni. Shu bilan birga insonning qaysi tashkilotda ishlayotgani yoki qaysi lavozimni egallagani muxim axamiyat kasb etmaydi.
   
4. 
   Maxsus kompetentlik - aniq professional majburiyatlarni samarali bajarish uchun kerak bo’lgan kompetentlik tushuniladi.
   
5. 
   Boshlang’ich kompetentlik - topshirilgan professional vazifalarni bajarish uchun ishchiga zarur bo’lgan asos, baza kompetentlari tushuniladi.
   
6. 
   Ijrochilik kompetentligi - erishilgan natijaning sifatini aniqlashtiruvchi kompetentlikdir. Ch. Vudrafning fikriga ko’ra, boshlang’ich va ijrochi kompetensiyalar o’rtasidagi farqni sezish qiyin. Buning uchun ma’lum darajadagi kompetenlik kerak bo’ladi.
   
7. 
   Differensial kompetentlik - o’zi bu darajada samarali ijrochilarni farqlashga yordam beradigan kompetenlik xisoblanadi. Bu xildagi kompetenlik u yoki bu professional vazifani bajarish paytida o’zini qanday tutishi kerakligi tasvirlangan modellar tarzida mavjud bo’ladi. Bu boshqaruvchi va professional vazifalarni bajaruvchi ijrochining roziligi bilan qo‘llanilishi mumkin.
   

Kompetensiya kirish, chiqish, jarayon sistemalarini xam ko’rib chiqadi.