Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidago toshkent axborot texnologiyalari universiteti

5-sonli laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq:

o‘tgan darsda yaratilgan tarmoqqa qo‘shimcha kompyuterlar 
qo‘shish; 

Yuqorida tavsiflangan misol bo‘yicha butun tarmoqni 3 xil VLANga 
bo‘ling; 

Quyidagi laboratoriyalar uchun tarmoqni tayyorlang. 
Nazorat savollari 
1.
VLAN nima? VLAN nima uchun kerak? 
2.
Inkapsulyatsiya nima? 
3.VLAN-dan foydalanishning afzalliklarini aytib bering? 
4.VLANni tayinlash usullarini tavsiflab bering 
5.Cisco port terminologiyasini tavsiflang 

---

55 
Laboratoriya ishi № 6
CISCO PACKET TRACERDA WAN TARMOG‘INI 
LOYIHALASH VA QURISH 
Ishdan maqsad: 
WAN tarmog‘ini qurish
. 
WAN (inglizchadan. "Wide Area Network") - global tarmoq. Bunday 
tarmoq turli joylarda va bir-biridan turli masofalarda joylashgan juda 
ko‘p turli xil tugunlarni birlashtiradi. U shaharlar, mamlakatlar va hatto 
qit’alarni birlashtira oladi. Boshqacha qilib aytganda, "WAN" biz bilgan 
Internetdir. 
6.1- Rasm. – Wan tarmoqga misol 
Routerda WAN 
Routerdagi WAN porti (VAN porti) kabelni Internet signali bilan 
ulash uchun ishlatiladi. Aynan shu portga (yoki yo‘riqnoma ikkita aloqa 
kanalini ulashni qo‘llab-quvvatlasa portlarga) ISP uskunasidan 
keladigan WAN kabelini ulashingiz kerak. Faqatgina ushbu portda 
login, parol, IP-manzil va hokazolarni kiritish kabi barcha kerakli 
sozlamalarni amalga oshirish mumkin. 
Asosan, mahalliy tarmoqlar global tarmoqlardan quyidagi jihatlari 
bilan farqlanadi: 
1.
Tarmoq hajmi. Mahalliy tarmoq, qoida tariqasida, bitta bino yoki 
kampusni - qo‘shni binolar majmuasini o‘z ichiga oladi. Global tarmoq 
ancha 
uzoq 
masofalarga 
tarqatilishi 
mumkin, 
masalan, 
turli 

---

56 
shaharlardagi masofaviy ofislar orasidagi VPN aloqasi global tarmoq 
hisoblanadi. 
2.
Tarmoqga ulangan foydalanuvchilar soni. Qoidaga ko‘ra, ko‘p 
sonli foydalanuvchilar mahalliy tarmoqqa ulangan. Ofisdagi har bir 
kompyuter mahalliy tarmoq tugunidir. Shu bilan birga, WAN odatda 
kamroq tugunlarga ega: masalan, oldingi masofaviy ofis misolida bizda 
faqat ikkita tugun bo‘ladi: asosiy ofis routeri va masofaviy ofis routeri. 
3. Tarmoq tugunlarida mavjud xizmatlar turi. Masalan, mahalliy 
tarmoq tugunlarida fayl va printerga kirish xizmatlari (SMB) odatda bir 
vaqtning o‘zida, global tarmoq tugunlarida - marshrutizatorlar va 
tegishli xizmatlardan foydalaniladi: VPN, marshrutlash va boshqalar. 
WANlar mahalliy tarmoqlardan birinchi navbatda OSI modelining 
fizik va havola qatlamlarida farqlanishini tushunish muhimdir. Tarmoq 
darajasida, qoida tariqasida, hech qanday farq yo‘q - u yerda mahalliy 
tarmoqdagi kabi bir xil IPv4 protokolidan foydalanish mumkin. OSI 
modelining dastlabki ikki darajasidagi farqlarni batafsilroq ko‘rib 
chiqing: 
Fizik qatlamdagi farqlar: LAN uchun joriy standart Ethernet orqali 
o‘ralgan juftlikdir. CCNA WAN laboratoriyasida u o‘ralgan juftlik 
kabeli orqali emas, balki ketma-ket kabel orqali sozlangan. 
Bog‘lanish qatlamidagi farq: havola qatlami shunchaki turli xil 
protokollardan foydalanadi. Biz ulardan CCNA dasturiga kiritilganlarni 
sanab o‘tamiz. LAN uchun - Ethernet, 802.1q (trunking), 802.11 (wifi), 
WAN uchun bu HDLC, Frame Relay, PPP.