Ko‘llar haqida umumiy ma’lumot

Ko‘lning uzunligi (L_k), suv yuzasining asosiy o‘lcham ko‘rsatkichlaridan biri hisoblanadi.
Ko‘lning kengligi (V_k) turli hisoblashlarda yoki ma’lum ko‘llar guruhini o‘zaro solishtirish maqsadida aniqlanadi. Ko‘llarning eng katta kengligi va o‘rtacha kengligi sonli qiymatlari bo‘yicha bir­biridan farq qiladi.
Ko‘lning qirg‘oq chizig‘i uzunligi ( ) qirg‘oqlarni chegaralab turgan "0" izobat uzunligi bo‘yicha aniqlanadi. Ko‘lning qirg‘oq chizig‘i egri­bugriligi tegishli koeffitsiyent - bilan ifodalanadi. Bu koeffitsiyent qirg‘oq chizig‘i qiyofasining sonli ko‘rsatkichi bo‘lib, quyidagicha aniqlanadi:
.
II. Ko‘llar kosalarining shakl va o‘lchamlari ko‘l hajmi, ya’ni ko‘l kosasining suv sig‘imi, ko‘lning chuqurligi, ko‘l tubi nishabligi kabi ko‘rsatkichlar bilan ifodalanadi. Bu ko‘rsatkichlarni aniqlash katta ilmiy va amaliy ahamiyatga ega.
Ko‘l hajmi (V_k) ko‘lda mavjud bo‘lgan suv hajmidir. Uning qiymati quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
,
bu yerda: - izobatlar farqi;  - eng quyi izobat bilan eng katta chuqurlik orasidagi farq; bo‘lib, izobatlar sonini ifodalaydi; - izobatlar bilan chegaralangan maydonlar.
Ko‘lning chuqurligi (h_k). Ko‘llar gidrologiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan turli muammolarni hal etishda, jumladan, ko‘llar kosalari shaklini solishtirishda, ko‘llardagi dinamik va termik jarayonlarni o‘rganishda ularning eng katta (h_max) va o‘rtacha (h_o‘rt) chuqurliklarini aniqlashga zarurat seziladi.
Ko‘lning eng katta chuqurligi (h_max) ko‘llarda bajarilgan chuqurlik o‘lchash ishlari natijasida to‘plangan ma’lumotlarni solishtirish asosida aniqlanadi, ya’ni ularning eng katta qiymati tanlab olinadi.
Ko‘lning o‘rtacha chuqurligi (h_o‘rt) ko‘ldagi suv hajmi (V_k)ni ko‘lning suv yuzasi maydoni (F_k)ga nisbati sifatida aniqlanadi:
.
Ko‘llarning yuqorida o‘rganib chiqilgan shakl va o‘lchamlarini ifodalaydigan ko‘rsatkichlarning barchasi ko‘lshunoslik fanida juda muhim hisoblanadi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, bu ko‘rsatkichlarning deyarli hammasi ko‘ldagi suv sathi tebranishiga mos ravishda o‘zgaradi. Bundan tashqari, ko‘lga daryolar keltirib quyadigan loyqa oqiziqlar bilan ko‘l kosasining to‘lib borishi natijasida ham ularning qiymatlari o‘zgarib boradi.