Klinik laboraтoriya тekshirish usullari

5.6. Eritrotsitlar morfologiyasi
A. Normal eritrotsitlar
Eritrotsit – diametri 6 – 8 mikron keladigan kichikroq hujayra:
— shaklan ikki tomoni botiq diskka o‘xshaydi;
— rangi och pushtidan mallasimon-jigarrang tusgacha, chetlari
ancha to‘qroq bo‘lib ko‘rinadi (gemoglobini ko‘proq bo‘ladi).
— yadrosiz hujayra. Unda yadro qoldiqlari ham, hujayra
kiritmalari ham bo‘lmaydi.
B. Anomal eritrotsitlar
Eritrotsitlar morfologiyasi
№
Hujayra
Ta’rifi
Kasalligi
1.
Anizatsitozlar
Har xil kattalikdagi
hujayralar
Anemiyalar
2.
Poykilotsitoz
Har xil shakldagi
hujayralar
Miyelofibroz, ane-
miyaning og‘ir turi
3.
Giрoxrom
O‘rtasi juda oqish
hujayralar
Temir tanqisligi
anemiyasi
4.
Mikrotsitlar
Diametri 8 

dan kichik
hujayralar
Temir tanqisligi , jigar
kasalligi
5.
O‘roqsimon
Yarimoy yoki o‘roq
shaklidagi hujayralar
O‘roqsimon hujayrali
anemiya
6.
Ovalotsitlar
Тuxumsimon yoki
sigarasimon shakldagi
hujayralar
Har xil anemiyalar
7.
Akantotsitlar
Yuzasi tishli hujayralar
bo‘lib, tartibsiz joylash-
gan kam sonli o‘simta-
lari bor
Jigar kasalligi,
splenektomiya, liрo-
proteinlar almashinu-
vining buzilishi
8.
Eritroblastlar
To‘q binafsha rang tusli
katta yadrosi bo‘ladigan
hujayralar
Gemoliz,
splenektomiya

---

120
NAZORAT SAVOLLARI
1. Gemopoez nazariyasini kimlar va qachon kashf etgan?
2. Eritrotsitlarning vazifasi va ularning me’yori.
3. Leykotsitlarning vazifasi va ularning me’yori.
4. Тrombotsitlarning vazifasi va ularning me’yori.
5. Gemoglobinni Sali usulida aniqlash uchun qanday eritma ishlatiladi?
6. Leykotsitlar Goryayev to‘rida sanalgach, qaysi formula bilan hisoblanadi?
7. ECHТni tekshirishda qon va reaktiv nisbati qanday bo‘ladi?
13. Sferotsitlar
Markazida oqish dog‘
bo‘lmasligi
Gemolitik anemiya
14.
Nishonsimon
eritrotsitlar
Aylanasi oqish, o‘rtasi
qorayib turadigan
hujayra
Gemoglobinopatiya,
temir tanqisligi, jigar
kasalligi
15. Stomatotsitlar
O‘rtasida tuxumsimon
yoki to‘g‘ri burchak
shaklida oqarib tura-
digan joyi bo‘ladi
Elektrolitlar muvoza-
natining buzilishi
16.
Xouell-Jolli
tanachalari
Sitoplazmasida to‘q
qizil yoki binafsharang
yadro bo‘laklari bo‘ladi
Gemolitik anemiya,
silenoktimiya,
megaloblast anemiya
17. Kebota halqalari
Sitoplazmada binafsha-
rang ko‘k halqa bo‘ladi
Pernitsioz anemiya,
qo‘rg‘oshindan zahar-
lanish
jadvalning davomi
9.
Exinotsitlar
Yuzasi tishli , uchi
to‘qmoqsimon
Uremiya, ko‘p qon
yo‘qotish, me’da raki,
jigar kasalligi, tomir
ichida qon ivib qolishi
10. Dakriotsitlar
Ko‘z yoshi tomchisiga
o‘xshash
Har xil anemiya,
talassemiya
11. Shizotsitlar
Eritrotsit bo‘laklari
Gemolitik anemiya,
tomir ichida qon ivib
qolishi
12. Bazofil donalar
Sitoplazmadagi binaf-
sharang granulalar
Vitamin yetishmasligi,
qo‘rg‘oshindan zahar-
lanish
?

---

121
VI bob. 
NAFAS SISTEMASI
6.1. Nafas sistemasi kasalliklari. Balg‘amni klinik tekshirish
Nafas sistemasi organizm bilan tashqi muhit o‘rtasida bo‘lib
turadigan gazlar almashinuvida ishtirok etuvchi organlar yig‘in-
disidan, ya’ni havo o‘tkazuvchi yo‘llar va o‘pkadan iborat. Havo
burun bo‘shlig‘idan o‘tayotganida isiydi, namlanadi, tozalanadi va
burun-halqumga, keyin halqumning og‘iz va hiqildoq qismiga
tushadi. Og‘izdan nafas olinganda ham bu yerga havo o‘tishi mumkin.
Pastki nafas yo‘llari infeksiyasi (PNYI) hiqildoq sathidan past-
da — traxeya, bronxlar va o‘pkada bo‘ladi. Pnevmoniyada o‘pkani
qoplab turadigan plevra kasallikka qo‘shilib ketishi mumkin. Bu
narsa plevraning dag‘allashib ketishiga (plevritga) va ba’zan plevra
bo‘shlig‘ida suyuqlik hosil bo‘lishiga olib keladi. Odatda, eng ko‘p
uchrab turadigan infeksiyalar o‘tkir va surunkali bronxitlar,
pnevmoniya va bronxopnevmoniya, o‘pka abssessi va o‘pka silidir.
PNYI bilan og‘rigan ko‘plab bemorlarda o‘pkadan nafas yo‘li orqali
yashil yoki sarg‘ish tusda bo‘ladigan yiringli balg‘am chiqadi (Amanda
Kuperdan olindi). Balg‘am yo umuman chiqmaydigan yoki juda
kam chiqadigan boshqa PNYIlari ham bor. Shunga ko‘ra, tashxis
qo‘yish ishlari ixtisoslashtirilgan laboratoriyada o‘tkazilishi kerak.