Yadro qurolining zararlovchi omillari. Reja: Yadro portlashi Yadro quroli

YADRO QUROLINING ZARARLOVCHI OMILLARI.
Reja:
1. Yadro portlashi 
2. Yadro quroli 
3. Yadroviy tahdidlar tarixi

Yadro portlashi — zanjirli yadro reaksiyasi yoki termoyadro reaksiyalari natijasida juda katta energiyaning nihoyatda tez ajralib chiqishi tufayli sodir boʻladigan portlash. Unga ogʻir yadrolar (mas, 23511 yoki 239Ri)ning boʻlinish zanjir reaksiyasi yoki yengil yadrolar (mas, geliy yadrosi) ning sintez boʻlinish termoyadro reaksiyasi olib keladi. Uning shikastlantiruvchi va vayron qiluvchi taʼsiri bir vaqtda zarb toʻlqini, yorugʻlik nurlanishi, singuvchi radiatsiya, radioaktiv zaharlanish va elektromagnit impuls orqali sodir boʻladi. Zarb toʻlqini yoʻlida uchragan barcha obʼyektlarga taʼsir qiladi. Yorugʻlik nurlanishi turli moddalarni eritib, kuydirib, yondirib yuboradi. Singuvchi radiatsiya (gammanurlar va neytron oqimi) nurlanish kasalligini keltirib chiqaradi. Radioaktiv zaharlanish Yadro portlashida paydo boʻladigan bulutdan radioaktiv moddalarning tushishi natijasida hosil boʻladi va u ham nurlanish kasalligiga olib keladi. Elektromagnit impuls antennalar, simlar, kabel liniyalari, aloqa vositalariga taʼsir qilib, ularni ishdan chiqaradi.

Yadro havoda, yer ustida, yer ostida, suv ustida va suv ostida amalga oshirilishi mumkin. Havoda Yadro portlashi yadro qurollarining quvvatiga qarab 100 m dan bir necha km gacha balandlikda boʻlib, zarb toʻlqini, yorugʻlik nurlanishi va singuvchi radiatsiya orqali shikast yetkazadi. Yer ustida Yadro portlashida shamol yoʻnalishi boʻylab tarqalgan radioaktiv bulutlar joylarni kuchli radioaktivzaharlaydi. Yer ostida Yadro portlashi davrida koʻp miqdordagi tuproq bir necha km yuqoriga otiladi. Asosiy shikastlantiruvchi omil yerda tarqaladigan qisilgan toʻlqindan iborat. Yerdagi seysmik toʻlqinlarning tarqalish tezligi tuproq tarkibiga qarab 5–10 km/sek boʻlishi mumkin. Suv yuzasida Yadro portlashining shikastlantiruvchi omillari: havodagi zarb toʻlqin va suv yuzasida vujudga keladigan toʻlqinlardan iborat. Suv ostida amalga oshirilgan Yadro portlashining shikastlovchi omili: suvda tarqalish tezligi oʻrtacha 1500 m/sek boʻlgan zarb toʻlqinidan iborat. Bu zarb toʻlqinlari kemalarning suv osti qismlarini va turli gidrotexnika inshootlarini shikastlantiradi.
Yadro quroli — shikastlash vositasi yadro zaryadidan iborat boʻlgan qurol. Yadro reaksiyasi natijasida vujudga keladigan portlash (atom yadrosining zarrachalarga boʻlinishi), zarrachalar sintezi yoki ikkala jarayonning bir vaqtda sodir boʻlishi vaqtida ajralib chiqadigan ichki energiyadan foydalanishga asoslangan yadro bombasi, uni nishonga yetkazish vositasi (raketa, torpeda, samolyot, artilleriya toʻpi) va bombaning nishonga aniq borib tushishini taʼminlaydigan boshqarish qurilmalaridan iborat. Yadro quroli yadro energiyasining olinish usuliga qarab, yadro va termoyadro (vodorod) qurollariga boʻlinadi. Yadro oʻqdorilariga aviatsiya bombalari, artilleriya snaryadlari, raketalarning jangovor qismlari, dengiz torpedalari, suv osti bombalari va minalari (atom fugaslari) kiradi. Yadro quroli zarb toʻlqini, yorugʻlik nurlanishi, singuvchi radiatsiya va radioaktiv zaharlash va boshqalar turli shikastlantiruvchi taʼsirlarga ega. Yadro snaryadlarining quvvati trotil ekvivalenti bilan tonna, kilotonna (1 kt — 1000 t) yoki megatonna (1 Mt— 1 mln. t) larda oʻlchanadi. Yadro quroli quvvatiga qarab, kichik quvvatli (15 kt gacha); oʻrtacha quvvatli (15—100 kt), katta quvvatli (100—500 kt), juda katta quvvatli (500 kt dan yuqori) qurollarga boʻlinadi. Yadro quroli havoda, yer (suv) ustida, yer (suv) ostida portlashi mumkin (yana qarang Yadro portlashi). Yadro quroli taktik va strategik jihatdan farklanadi. Taktik qurollarga turli masofaga uchuvchi boshqariladigan va boshqarilmaydigan reaktiv snaryadlar (raketalar), samolyotlar, suv osti kemalari, shuningdek, yadro zaryadi tashuvchi yirik kalibrli stvolli artilleriya kiradi. Taktik va strategik qurollar oʻrtasida keskin chegara yoʻq, baʼzi sharoitlarda taktik maqsadlar uchun moʻljallagan yadro zaryadlari strategik jahatdan ham qoʻllanilishi mumkin. Yirik strategik nishonlarni shikastlantirish uchun moʻljallangan yadroning jangovar qismlari 1—5 mln. t (hatto 40—50 mln. t gacha) trotil ekvivalentiga ega boʻlishi mumkin.
Strategik yadro qurollarini eltuvchilar uzoqqa uchuvchi raketalar, qitʼalararo ballistik raketalar, samolyotsnaryadlar va strategik bombardimonchi samolyotlardir. Qudratli yadro zaryadlarini nishonga eltishda Yerning sunʼiy yoʻldoshlaridan foydalanish rejasi ham bor.
Yadroviy qurol 20-asrda yadro fizikasining taraqqiy etishi munosabati bilan 40-yillar boshida paydo boʻldi. Birinchi portlash 1945-yil 16-iyulda Alamogodro poligonida (AQSH) amalga oshirildi. 1945-yil avgust oyida esa har birining quvvati 20 kt boʻlgan 2 atom bombasi Yaponiyaning Xirosima (6-avgust) va Nagasaki (9-avgust) shahrilariga tashlandi. Sobiq SSSR da termoyadro bombasi birinchi marta 1953-yil 12-avgustda sinab koʻrildi. Yadro quroliga ega boʻlgan davlatlar AQSH, Rossiya, Buyuk Britaniya, Fransiya, Xitoy (rasmiy maʼlumotlarga koʻra) (2005). Yaponiya, Hindiston,Pokiston,Isroilda ham bor deb tahmin qilinmoqda.
Rossiya Federatsiyasi tomonidan yadro qurolidan foydalanish tahdidlari Ukrainadagi urushning 4-kunida boshlandi.
27 fevral kuni Rossiya prezidenti Vladimir Putin chegara qoʻshinlarini maxsus shay holatga keltirishni buyurdi.
"To'xtatuvchi kuchlar" - bu "yadro qo'shinlari" deb ataladigan narsa. Strategik to'xtatuvchi kuchlar "Rossiya Federatsiyasi va uning ittifoqchilariga qarshi tajovuzni to'xtatish, shuningdek, tajovuzkorni mag'lub etish (uni mag'lub etish), shu jumladan yadro qurolidan foydalangan holda urushda".
Keyin yadroviy qurol tahdidlari biroz pasaydi, ammo taxminan bir oy o'tgach, 22 mart kuni Rossiya Federatsiyasi Prezidentining matbuot kotibi Dmitriy Peskov, agar Rossiya mamlakatning mavjudligiga tahdid ko'rsa, yadro qurolidan foydalanishi mumkinligini aytdi. .
“Tahdid” uzoq kutilmadi. Sanktsiyalarning 5-paketi qabul qilinganidan keyin Rossiya Xavfsizlik Kengashi raisi oʻrinbosari Dmitriy Medvedev Gʻarbning Rossiya Federatsiyasiga qarshi sanksiyalarini xalqaro tajovuzkorlik harakati sifatida kvalifikatsiya qilish mumkinligini aytdi.
Mavzu bo'yicha: Foyda va zaharli: 6 ta mahsulotni AQSh supermarketlaridan sotib olmaysiz
Rossiyaning xuddi shu tugmani bosishga qaror qilish xavfi qanchalik yuqori?
Dunyodagi yagona yadro quroli haqida nimalarni bilamiz?
Qaysi halokatli - Chernobil fojiasi yoki zamonaviy yadro qurollari?
Yadro bombasi har doim "apokalipsis" degan ma'noni anglatadimi va halokatni to'xtatish mumkinmi?
Aleks Vellersteyn o'z intervyusida bu savollarga javob berdi.
Aleks Velershteyn NUKEMAP yaratuvchisi boʻlib, deyarli har qanday hududda yadro quroli portlashini taqlid qilish va bomba tashlangan balandlik, shamol yoʻnalishi va hokazolarni hisobga olish imkonini beruvchi interaktiv xaritadir.
- Insoniyat tarixida yadro qurolidan foydalanishning yagona holati Xirosima va Nagasaki shaharlarini bombardimon qilishdir. "Bola" va "Semiz odam" deb nomlanuvchi qurollar. Yadro qurolidan foydalanish insoniyat va jabrlangan hudud uchun qanday oqibatlarga olib keladi? Yaponiya o'sha paytda qanday insoniy yo'qotishlarga duch keldi?
- Mavjud hisob-kitoblarga ko'ra, ushbu shaharlarda yashovchi aholining uchdan bir qismidan yarmigacha vafot etgan. Deyarli har bir kishi hujum oqibatlarini boshdan kechirgan. Bu dahshatli falokat edi. Bundan tashqari, odamlar nima bo'lganini tushunishmadi. Ular bu bombardimon ekanligini tushunishdi, ammo qaysi biri? Odamlar radiatsiya nima ekanligini hatto tushunishmadimi?
Xirosima ko'proq vayron bo'ldi. Bu butunlay ishlamaydigan shahar edi. Ammo Nagasaki qisman ishladi. Bu geografik sabablar bilan izohlanadi: Nagasaki tog'lar bilan ikki qismga bo'lingan va faqat bir qismi vayron qilingan.
"An'anaviy" bombardimon bilan shaharni vayron qilish uchun vaqt kerak, ko'pchilik qochishga, panoh topishga vaqt topadi, ammo yadroviy bomba tezligini boshqa ko'plab qurollar bilan taqqoslab bo'lmaydi. U deyarli bir zumda shaharlarni vayron qiladi.
Ammo yana bir haqiqat qiziq: bu shaharlar qayta qurilgan. Endi bular juda katta metropolitenlar.
Yordam
Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra, portlashlar natijasida Xirosimaning 70 ming va Nagasakining 60 ming aholisi bir zumda halok bo'lgan. 1945-yilning avgustidan dekabrigacha radiatsiya taʼsirida jarohatlar va kasalliklardan oʻlganlarning umumiy soni ikki shaharda yarim millionga yaqin kishini tashkil etdi.
Bu shaharlarni qayta tiklash uchun qancha vaqt ketdi?
- Nagasaki tezroq tiklandi, chunki shahar yadrosi buzilmagan. Xirosimani qayta qurishning katta qismi amerikaliklar tomonidan amalga oshirilgan. Ular Yaponiya bilan aloqalar o'rnatishni, uni kommunizmga qarshi kurashda ittifoqchi qilishni xohlashdi.
Bu, ehtimol, o'n yil davom etdi. Xirosima aholisi shahar qanday qayta qurilganidan faxrlanadi. Ular uchun bu umid ramzi va nima uchun urushdan qochishimiz kerak.
Yadro qurolidan foydalanish Ikkinchi jahon urushining borishiga qanday ta'sir qildi?
- Aslida, bu hali ham juda munozarali masala. Har xil voqealar deyarli bir vaqtning o'zida sodir bo'ldi. Atom bombasi. Sovet qo'shinlarining Manchuriyaga bostirib kirishi. Yaponiyaga urush e'lon qilish.
Bularning barchasi to'planib, urushning keskin yakuniga etdi. Ammo yadroviy bomba bir xil muhim voqea bo'lganmi yoki yo'qmi hali ham munozarali masala.
Ko'pgina tarixchilar atom bombasi omillardan biri ekanligini aytishadi. Ammo urush yadro qurolidan foydalanish bilan tugashi shart emas. Shuni tushunish kerakki, yaponlar yadroviy bomba ishlatishdan oldin ham urushda mag'lub bo'lishgan.
- Yadro qurollari zamonaviy urush jarayoniga qanday ta'sir qilishi mumkin?
“Hozirgi dunyoda yadro qurolining eng qiziq tomoni shundaki, biz ulardan foydalanish niyatimiz yo‘q. Hujum nuqtai nazaridan, albatta emas. Biz undan tahdid sifatida foydalanamiz. Yadro qurolining mavjudligi va ulardan foydalanishga bo'lgan doimiy istagingiz raqiblarning xatti-harakatlariga ta'sir qiladi.
AQShda yadroviy qurol mavjudligi Putinni to'xtatdimi? Qanday qilib aniq bilishimiz mumkin? Agar AQSh yadro quroliga ega bo'lmasa, u o'zini qanday tutgan bo'lardi?
Uning o'zi bilmaydi, chunki bizda bor. Putinning yadroviy quroli uni Ukrainaga bostirib kirishiga xalaqit berdimi, biz buni bilamiz. Bu uni Polshaga hujum qilishdan saqlaydimi? Balki. Ammo biz yadro qurollari AQShni harakat qilishdan qaytarayotganini ko'rishimiz mumkin.
Amerika Ukraina uchun hozirgidan ko'ra ko'proq narsani qilishdan xursand bo'lardi. Ammo bu dunyoni yadro qurolidan foydalanishga yaqinlashtiradi, degan qo‘rquv to‘xtatuvchi omildir.
Qo'shma Shtatlarda ular bizning qurollarimiz Xitoydagi ruslarning xatti-harakatlariga qanday ta'sir qilishini doimo muhokama qilishdi. Ammo biz Rossiyada yadro qurolining mavjudligi bizga qanday ta'sir qilishi haqida o'ylamagan edik. Biz birinchi marta boshqa davlatning yadro quroli bizni cheklaganini his qildik.
- Xo'sh, ruslar allaqachon sanksiyalar qo'llanilishi sababli qurol ishlatish bilan tahdid qila boshladilar. Go'yoki, bu mamlakatning mavjudligi bilan to'la. Qani, sanktsiyalar bilan to'xtaymiz, aks holda tugmani bosamiz. Ammo bu tahdidlar tufayli sanksiyalarni bekor qilish juda ko'p. Bu zaiflik belgisidir.
- Bu erda e'tiqod masalasi birinchi o'ringa chiqadi. Men sizning tahdidlaringizga ishonamanmi? Haqiqatan ham qila olasizmi? Bu blefmi? G‘arb sanksiyalar tufayli Putin yadro qurolidan foydalanishiga ishonmaydi. Bu qizil chiziq emas.
Yadroviy tahdidlar tarixi juda qadimiy. Amerikaliklar 50-yillarda yadroviy qurol bilan tahdid qilishgan. Ammo bu tahdidlar har doim ham samarali emas.
Siz faqat yadroviy bombaga ega bo'lish mamlakatni siz xohlagan narsani qilishga majbur qiladi deb o'ylaysiz. Masalan, 50-yillarda AQSh Xitoyga: “Agar siz Tayvanga hujum qilsangiz, biz sizga qarshi yadro qurolidan foydalanamiz. Shuning uchun buni qilmang."
Xitoy: “Yaxshi, biz buni qilmaymiz. Ammo biz o'z yadro qurolimizni yaratamiz, chunki bizni tahdid qilishingizni xohlamaymiz." Va bu kabi tahdidlarning aniq ijobiy natijasi emas.
Agar siz dushmanni yadro quroli bilan qo'rqitsangiz, u o'z fikridan qaytmaydi. U yanada hushyor bo'ladi. Men Putinning tahdidlari samarali ekanligini ko‘rmayapman. Ular amerikaliklarni ruslarga avvalgidan ko'ra ko'proq g'azablantiradilar.
- Sizningcha, Putinni tugmani bosishga majbur qiladigan qizil chiziq nima bo'lishi mumkin?
“Buning noaniqligi eng katta xavf hisoblanadi. Ular qizil chiziqlarni ko'rishadi, lekin biz ularga ishonmasligimiz kerak. Qanday qilib biz sanksiyalar qizil chiziq ekanligiga ishonmaymiz.
Putinda aniq qizil chiziqlar bor, lekin uning o'zi ularni bilmasligi mumkin. Bu holatda tugmani bosishingiz mumkinligi haqida hech qanday hujjat yo'q. Bunday xavf Rossiyaga bostirib kirishning haqiqiy xavfi bo'lishi mumkin. Ular o'z hududiga bostirib kirishni xohlamaydilar.
Putinning o'ldirilishining haqiqiy tahdidi. Agar u yo'qotadigan hech narsasi yo'qligini tushunsa, u buni qila oladi. Agar u o'ldirilgan bo'lsa, u hech narsa qila olmaydi, lekin agar bu sodir bo'lishiga ishonsa, u bu chegaradan oshib ketishi mumkin.
Ammo men bu savollarga ko'p tashvishlanmayman. Ruslar ham, amerikaliklar ham ishonchli yadro tizimiga ega. Biz yadro kallaklarimizni chiqarib tashlamoqchi emasmiz.
NATO samolyoti Rossiya samolyotini urib tushirsa, yadro urushi bo'ladimi? Ehtimol, yo'q. Ammo bu bizni bu xavfga yaqinlashtiradi. NoFlyZone’ni hali taqdim qilmaganimiz sabablaridan biri ham shu: bu qizil chiziq bo‘lishi shart emas, lekin u sizni unga yaqinlashtiradi. U qayerda, siz bilmaysiz.
Qo'shma Shtatlar oldini olishga urinayotgan narsa - Rossiyaning yaqin orada qulashi. Bu Ukraina uchun dahshatli tuyuladi.
Amerikaliklar Rossiya uchun halokatli mag'lubiyatni xohlamaydilar. Biz Afg'oniston bilan bo'lgani kabi "sekin mag'lubiyat"ni xohlaymiz. Bunda qandaydir achchiq kinoya bor. Zero, bunday strategik yondashuv jiddiy gumanitar muammolarni keltirib chiqaradi.
AQSh manfaatlari Ukraina manfaatlari bilan bir-biriga mos keladi, lekin mukammal emas. Ruslarning o'zlari Putinni yo'q qilishsa, eng yaxshi holat bo'ladi. Uning o'rnini yaxshiroq odam egallashi aniq emas. Lekin bu odam hokimiyatda bo'lmasligi aniq.
- Ukrainada yangragan optimistik fikrlar orasida Rossiya yadro qurolini kerakli holatda saqlamagani ham bor edi. Rossiya yadro tizimi jangovar tayyor emasligi ehtimoli bormi? Yoki bu juda optimistikmi?
- Bu juda optimistik fikrlar. Ular yadroviy dasturga katta pul sarfladilar. Unga Ukrainada harbiy amaliyotlar olib boradigan mutlaqo boshqa odamlar boshchilik qilmoqda. Bu boshqa darajadagi professionallik va korruptsiyaga ega bo'lgan boshqa tashkilot.
Albatta, u yerda muammolar bor, lekin AQSh yadro tizimida ham muammolar bor. Bir necha yil oldin raketalarni boshqaradigan odamlar giyohvand moddalarni iste'mol qilgani ma'lum bo'lganida janjal chiqdi. Bir guruh rohibalar yadroviy inshootga bostirib kirib, unga graffiti chizgan, kuzatuv kameralari ishlamay qolgan hol bo‘lgan.
Rossiya qurollari ishlaydi va ishlaydi deb o'ylash xavfsizroq bo'ladi. Ammo ularning arsenalining atigi 10 foizi ishlasa ham, oqibatlari qabul qilinishi mumkin emas.
Yordam
Rohibalar bilan bo'lgan voqea 2015 yilda yadroviy qurol komponentlari joylashgan Oak Ridj chekkasida sodir bo'lgan. Rohibalar ob'ektni Injildan iqtiboslar bilan bo'yashdi.
- Yadro bombasini ishga tushirish jarayoni ko'p bosqichli. Dunyoda buni qandaydir darajada to'xtatish imkoniyati bormi?
- Agar ushbu hodisaga ta'sir qilish imkoniyati mavjud bo'lsa, unda bu qaror qabul qilinishidan oldin sodir bo'lganligi ma'qul. Keyin juda kech bo'lishi mumkin.
Yadro qurollarining qanday turlari mavjud? Va undan nimani kutish mumkin?
- Agar taktik va strategik yadro qurollari haqida gapiradigan bo'lsak, unda asosiy farq qayerga mo'ljallaganingizda. Bu har doim ham qurolning o'lchamiga bog'liq emas, garchi u ba'zan o'zaro bog'liq bo'lsa ham.
Rossiyada juda ko'p taktik qurollar mavjud. NATO ko'plab taktik qurollarga ega. U portlovchi kuchi bilan ajralib turadi. Bu Xirosimani vayron qilgan narsadan kamroq bo'lishi mumkin. 10 barobar kamroq. Yoki 10 baravar kuchliroq.
Agar siz bunday quroldan foydalanishni rejalashtirmoqchi bo'lsangiz, maqsad, intensivlik va boshqalar haqida o'ylashingiz kerak.
Qo'shma Shtatlar uchun bu jarayonda eng muhim narsa garov zararini minimallashtirishdir. Bizning qonunlarimiz tinch aholini nishonga olishga ruxsat bermaydi. Ha, bu har doim ham ishlamaydi. Afg‘oniston va Iroqda ko‘plab tinch aholini o‘ldirganmiz.
Va Rossiya haqida nima deyish mumkin? Ehtimol, qog'ozda ular xuddi shunday qilishlari kerak. Ammo ularning Ukrainadagi harakatlari ularga ahamiyat bermasligini yaqqol ko‘rsatdi.
Agar biz umuman qurol haqida gapiradigan bo'lsak, ular XX asrning 50-60-yillarida bo'lgani kabi katta hajmli emas. Chunki ular qurollarni aniqroq qilishga harakat qilmoqdalar. Ko'p nishonlarga yuqori quvvatli qurollar kerak emas.
Xirosimaga tashlanganidan 20 baravar kuchliroq bo'lgan bomba katta shaharni vayron qilish uchun etarli. Agar tajovuzkor bu etarli yoki yo'qligiga shubha qilsa, u ikkitasini tashlab yuborishi mumkin.
- Hozir bizni qutqaradigan narsa havo hujumidan mudofaa tizimidir. Yadroviy raketani xavfsiz urib tushirish mexanizmlari bormi?
- Balistik yoki qanotli raketalarni urib tushirish juda qiyin. Bizda ballistik havo tizimi mavjud, bu Rossiya uchun juda ko'p noqulaylik tug'diradi.
Biroq, ko'plab tizimlar Eron yoki Shimoliy Koreyadan hujumni qaytarish uchun mo'ljallangan. Ammo bu tizim Rossiya qo‘llashi mumkin bo‘lgan qurollarga javob beradigan darajada kuchli emas.
Rossiya Eron yoki Shimoliy Koreyaga qaraganda ancha uzoq vaqtdan beri raketa ishlab chiqarmoqda. Datchiklar va radarlarni aldash usullari mavjud.
Kruiz raketalari juda tez, past balandliklarda ucha oladi, bu esa radarlarning raketani kuzatishini qiyinlashtiradi. Rossiyada yuzlab turdagi raketalar mavjud. Biz o‘nga yaqin to‘xtatuvchimiz. Albatta, bunday raketani urib tushirish imkoniyati mavjud. Va ancha yuqori. Lekin men bunga ko'p ishonmagan bo'lardim.
- Ammo agar raketa urib tushirilsa, u hali ham hududni anglatishi va zarar etkazishi mumkinmi?
- “Yadro quroli bilan raketani urib tushirish” yoki “nishonga yetib borsin” degan tanlov bo‘lsa, albatta, uni urib tushirgan ma’qul. Hatto ma'lum bir ifloslanish xavfiga olib keladigan bo'lsa ham. U hali ham portlasa, ifloslanish xavfi bilan taqqoslanmaydi.
- Yadro qurollari ham belgilari bilan ajralib turadi: ular qanchalik kuchli va aniq qanday yetkaziladi - samolyot yoki quruqlik orqali. Iltimos, ushbu etkazib berish usullari haqida bizga ko'proq ma'lumot bering.
Men buni uch toifaga ajratgan bo'lardim. Samolyotlar etkazib beradigan narsalarni biz "tortishish bombasi" deb ataymiz (gravitatsion bomba yoki erkin tushish bombasi). Samolyot urib tushirilishi mumkin. Ammo bu turdagi etkazib berishning afzalligi shundaki, u juda aniq bo'lishga imkon beradi. Biroq, ba'zida bombani kerakli joyga etkazish uchun bir necha soat kerak bo'lishi mumkin.
Keyingi - raketa. Uning afzalligi - tezlik. Dunyoning bir chekkasidan ikkinchisiga uchish uchun unga taxminan 30 daqiqa kerak bo'ladi. Ha, sun'iy yo'ldoshlar buni kuzatishi mumkin, ammo agar raketa, masalan, suv osti kemasidan uchirilgan bo'lsa, u yanada tezroq bo'ladi, chunki u juda yaqin bo'lishi mumkin.
Bunday raketani urib tushirish qiyin - javob berishga vaqt bo'lmaydi. Bu juda jiddiy hujum, uning oqibatlarini oldindan aytish qiyin: amerikaliklar samolyotdan bomba tashlashdan ko'ra, suv osti kemasidan raketa uchirish bilan ko'proq shug'ullanishadi. Chunki raketa qayerga uchayotganini tushunish qiyin.
Xo'sh, oxirgi variant - biz quruqlik orqali etkazib beradigan narsamiz. Buning uchun ular bombani ryukzakda olib yuradigan va yashiradigan odamdan foydalanishlari mumkin. Men aniq bilmayman, lekin men AQShdagi taktik qurollarning aksariyati qisqa masofali raketalar ekanligiga shubha qilaman.
Ular juda tez, ular uzoq masofalarni bosib o'tishmaydi - ular taxminan 160-320 km uchun mo'ljallangan. Ular nisbatan aniq va otish qiyin.
- Agar zamonaviy yadro qurolidan foydalanishni Chernobil fojiasi bilan solishtirsak, qaysi biri halokatliroq bo'ladi?
- Chernobilni ko'p megaton hosildorlik bilan eski yadroviy bombalar bilan solishtirish mumkin. Bu ko'plab zamonaviy yadroviy qurollardan ko'ra ko'proq muammolarni keltirib chiqardi.
Masalan, 1954 yilda Amerika termoyadroviy bombasi Castle Bravo sinovi bo'lib o'tdi. U 15 megaton unumdorlikka ega edi va Xirosimaga tashlanganidan 1000 marta kuchliroq edi. Va bu Chernobil bilan taqqoslanadigan ifloslanishning o'xshash ko'lamini yaratdi.
Zamonaviy qurollar kamroq kuchga ega. Rossiyadagi eng katta bomba qaysi ekanligini ayta olmayman - menimcha, taxminan 2 megaton. Xitoyliklar 5 megatonlik qurolga ega, ehtimol bugungi kunda dunyodagi eng kattasi. Ha, bu Chernobildagidek halokatli oqibatlarga olib kelmaydi. Ammo ular juda halokatli bo'ladi.
“Va ruslar bir nechta raketalardan foydalanishi mumkin. Siz bir nechta raketalarni urishingiz mumkin.
- Afsuski ha.
- Ruslar Varshavani 30 soniyada vayron qilamiz desa, qanday qurolni nazarda tutyapti?
- Gap birinchi navbatda qisqa masofaga uchuvchi raketalar haqida ketmoqda. Varshava Rossiyaga nisbatan yaqin joylashgan. Shunday qilib, tezkor narsa kerak. Ammo bu qurol juda yaqin joylashgan bo'lishi kerak.
- Yadro portlashi, yadro urushini tasavvur qilganimizda, bizga sivilizatsiya mavjudligining nuqtasi shu bo'lib tuyuladi. To'liq apokalipsis. Ammo biz allaqachon muhokama qilganimizdek, yadro qurollari boshqacha. U qo'llanilgan taqdirda voqealar rivojlanishining qaysi stsenariylari eng ehtimolli?
“Hammasi odamlar qanday tanlov qilishiga bog'liq. Bu Xirosima va Nagasakidagi stsenariy kabi bo'lishi mumkin. Yoki birorta ham shahar vayron bo'lmaydi.
Siz tog'larning biron bir joyiga, kichik bazaga bomba tashlaysiz. Bu 20 ga yaqin odamni o'ldiradi. Bu yadro qurolidan soqov foydalanish, lekin biz buni tasavvur qilishimiz mumkin. Bu qo'rqitishga urinish bo'lishi mumkin. Biroq, voqealarning bu versiyasi meni kamroq qo'rqitmaydi.
Hatto Putinning atrofidagilar ham shaharni vayron qilish juda ko'p, deb o'ylashlari va bunga shunchaki yo'l qo'ymasliklari mumkin. Ammo agar siz yadroviy bombadan foydalansangiz, garchi u nisbatan kam sonli qurbonlarga olib kelishi mumkin bo'lsa ham, u juda qo'rqinchli ko'rinishi mumkin. Va bu sizni chekinishga majbur qilishi mumkin.
Siz yadroviy qurolni Kiyev osmonidan shunchalik baland uchirishingiz mumkinki, u hech kimni o'ldirmaydi, lekin hamma sizning bunga qodirligingizni ko'radi.
- Ya'ni, sizni bunday provokatsiya ehtimoli ko'proq tashvishga solmoqda? Bu dunyoni nima qaytarib beradi?
- Ha, lekin bu juda xavfli o'yin boshlanishi mumkin bo'lgan stsenariylardan faqat bittasi. Va bu vaziyatda AQSh o'zini qanday tutadi? Ukraina taslim bo'lsinmi? Men o'ylamayman. Aksincha, vaziyat yomonlashadi.
Bunga javob berish va, ehtimol, yanada kuchliroq javob berish kerak bo'ladi: "Mana, nima qilsangiz ham, biz buni yaxshiroq qilamiz." Bu juda xavfli o'yin.
Siz bunday "Tovuq" o'yinini bilasizmi? Bu AQShda mashhur, uni hech qachon o'ynamang. Buni faqat mast yigitlar qiladi.
Ikki mashina bir-biriga yaqinlashib, yaqinlashmoqda, kim birinchi bo'lib buzilib, yon tomonga burilsa, yutqazadi. Ammo ikkala haydovchi ham oxirgisiga borsa, ikkalasi ham mag'lub bo'ladi.
Ammo boshqa stsenariy bo'lishi mumkin. Bir qator davlatlarni o'z ichiga olgan haqiqiy yadro urushi: AQSh, Rossiya, Frantsiya, Buyuk Britaniya. Yo'q, u hammani o'ldirmaydi. Ammo bu beqiyos nisbatdagi fojia bo'ladi.
Yadroviy hujumlarga duchor bo'lmagan davlatlar bo'ladi. Braziliya yoki Janubiy Afrikani bombalashdan foyda yo'q. Ammo bu davlatlar ham ulkan gumanitar muammolar va ehtiyojlarga ega dunyoda yashaydilar.
Agar Yevropa, AQSh va Rossiya yadroviy hujumlar natijasida vayron bo'lsa, oziq-ovqat ta'minoti nima bo'ladi? Bu ochlikka olib keladi. Va men iqlim muammolari haqida gapirmayapman. Ular sodir bo'lmasligi mumkin, ammo agar ular sodir bo'lsa, bu butun dunyo bo'ylab oziq-ovqat ta'minotini buzadi. Men esa qochqinlar haqida gapirmayapman.
Siz butunlay vayron bo'lgan jamiyatda ko'plab omon qolganlarga ega bo'lasiz. Bu dunyoni yomon tomonga o'zgartiradi. Men yo'q bo'lib ketish haqida gapirmagan bo'lardim. Ehtimol, bunday bo'lmaydi - odamlar juda qattiq yong'oqlar. Biz juda yomon sharoitlarda yashashimiz mumkin va allaqachon yashaganmiz.
Keling, stsenariyni simulyatsiya qilaylik. Hujum sodir bo'ldi. Ehtimol, hech kim "30 soniyada Varshavani" vayron qilmagan va kuchli bomba tashlamagan, ammo shahar yadroviy qurol bilan hujumga uchragan. Hujumdan keyin bir hafta ichida qanday qurbonlarni kutish kerak? Bu radiatsiya diapazoniga qarab odamlarga qanday ta'sir qiladi?
- Ko'p shartlar bor. Bomba qanchalik kuchli? U havo yoki quruqlik orqali yetkazilganmi? Portlash epitsentrida qanday olomon bor edi?
Agar siz xaritadan foydalansangiz va vaziyatni simulyatsiya qilsangiz, siz quyidagi dastlabki ma'lumotlarni olishingiz mumkin: ruslar Kiyevga hujum qilishga qaror qilganini tasavvur qiling.
Men buni ehtimoliy stsenariy sifatida ko'rmayapman, lekin tasavvur qiling. Va, masalan, bu kuchli, ammo eng kuchli qurol emas - taxminan 100 kiloton. Bu Nagasakini vayron qilgan bombadan 5 barobar kuchliroqdir. Garchi bu zamonaviy standartlarga ko'ra nisbatan kichik strategik qurol bo'lsa-da.
- Havodan hujum kutish ehtimoli ko'proqmi?
- Katta ehtimol bilan bu havodan hujum bo'ladi. Havo hujumi, birinchi navbatda, imkon qadar ko'proq binolarni yo'q qilish, katta vayronagarchilik maydoniga ega bo'lish uchun amalga oshiriladi. Bunday dastlabki ma'lumotlar bilan, takror aytaman, bu taxminiy hisob-kitoblar, biz 135 ming o'lik va 550 ming yaradorni kutishimiz mumkin.
Taxminan 1,7 million odam portlash ta'sirini boshdan kechirmoqda. Misol uchun, hech bo'lmaganda uylarining oynasi sinadi. Ko'pchilik omon qoladi. Ko'proq qurbonlar bo'ladigan hudud portlash epitsentridan 3 kilometr uzoqlikda joylashgan.
Bundan tashqari, qurbonlar soni kamayadi, ammo baribir yuqori bo'ladi. Hamma ham radiatsiyadan o'lmaydi. Vayronalar ostida kimdir halok bo'ladi. Radiatsiyadan kuchli ta'sirlangan qurbonlarning bir qismi darhol o'lmaydi, lekin taxminan bir oy ichida.
Omon qolganlarning 10-15 foizi saraton kasalligidan hayotining bir bosqichida, aniqrog'i, radiatsiyaning tanaga ta'siri tufayli vafot etadi.
Radiatsiya sizga ikki jihatdan ta'sir qiladi. Ionlashtiruvchi nurlanish atomlardan elektron chiqaradigan ionlarni hosil qiladi. Bu tanadagi kimyoviy jarayonlarni o'zgartiradi. Biz kimyo bilan yashaydigan mavjudotlarmiz.
Oddiy kimyoviy jarayonlar o'zgarganda, u bizning hujayralarimizni o'ldiradi. Agar juda muhim miqdordagi hujayralar birdaniga nobud bo'lsa, bu organ etishmovchiligiga olib kelishi mumkin, bu biz o'tkir nurlanish kasalligi deb ataladi. Bu Chernobildagi o't o'chiruvchilarni o'ldirgan.
Sizni qiziqtirishi mumkin: Nyu-Yorkning asosiy yangiliklari, muhojirlarimizning hikoyalari va Big Apple-da hayot haqida foydali maslahatlar - hammasini ForumDaily Nyu -Yorkda o'qing.
Radiatsiyani keltirib chiqaradigan yana bir muammo bu bizning DNKimizga zarar etkazishdir. Bu saratonga olib kelishi mumkin. Radiatsiya sperma va tuxumlarga ta'sir qilganda, tug'ilmagan bolalarda tug'ma nuqsonlar xavfi mavjud. Havo hujumi aynan mana shu edi.
"Agar yerdan zarba bo'lsa-chi?"
- Er zarbasi bilan bir zumda qurbonlar soni biroz kamroq bo'ladi. Ammo bu zarba hali ham juda kuchli, ammo hajmi cheklangan. Taxminan 75 ming qurbon haqida gapirish mumkin.
Bu "eng yaxshi" variant kabi ko'rinishi mumkin. Ammo yerga zarba berish ham ko'proq ifloslanishga olib keladi. Biz qulash deb ataladigan narsani olamiz - radiatsiya shamol tomonidan yuzlab kilometrlarga o'tishi mumkin.
Misol uchun, Kiev uchun simulyatsiyaga ko'ra, agar shamol g'arbiy yo'nalishda essa, radiatsiya Jitomir, Yuryevka, Bila Tserkvaga etib boradi.
Ba'zi hududlarda bu juda muhim bo'lmaydi, hatto yopishga ham borishingiz shart emas. Ammo Kiyevdagi portlash sizni Brovarida topib qolsa va siz mashinangizda 3 soat qolib ketsangiz, bu sizni kasal qilish uchun kifoya qiladi. O'lmang, balki sog'liq muammolariga duch keling.
Agar siz 24 soat tashqarida bo'lsangiz, u juda yaxshi o'ldirishi mumkin. Agar siz kichkina uyda bir kun o'tkazsangiz, siz kasal bo'lasiz. Agar siz o'sha 24 soatni boshpanada kutsangiz, sog'lig'ingiz bilan bog'liq muammolarsiz ishlashingiz mumkin.
Hammasi qaerda ekanligingizga va aniq nima qilayotganingizga bog'liq. Agar siz Brovary bo'lsangiz va shamol tezligi soatiga 24 km bo'lsa, unda sizda boshpana olish uchun bir soat bor. Ammo agar siz u erda yashamoqchi bo'lsangiz va saraton kasalligiga chalinmasangiz, zararlangan hudud jiddiy tozalashni talab qiladi.
Hududni tozalash va tiklash uchun qancha vaqt ketadi?
- Bularning barchasi bomba o'lchamiga va boshqa bir qator omillarga bog'liq, ammo taxminan gapiradigan bo'lsak, "zudlik bilan" ta'sir qilishdan xalos bo'lish uchun taxminan bir hafta kerak bo'ladi.
Ammo agar biz jiddiyroq tozalash haqida gapiradigan bo'lsak, unda bu juda uzoq vaqt talab etadi. Radiatsiya tuproqda, o'simliklarda bo'ladi va barcha daraxtlarni kesish har doim ham iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas. Xirosimada hali ham odamlarga tashrif buyurish tavsiya etilmaydigan joylar mavjud. Shunday qilib, biz o'n yil haqida gapirishimiz mumkin. Xuddi Chernobildagidek.
- Yadro qishidan qo'rqish haqida nima deya olasiz? Ko'pgina olimlar buni ilmiy fantastikadan boshqa narsa deb bilishmaydi.
"Men buni "yadroviy qish gipotezasi" deb atagan bo'lardim. Bizda faqat yadro urushi qanday bo'lishi mumkinligi haqidagi simulyatsiya mavjud. Ammo bu qanday bo'lishini bilmaymiz.
Muayyan sharoitlarda biz yadroviy qish sodir bo'lishini taxmin qilishimiz mumkin. Lekin bu faqat taxmin. Bu atmosfera bilan qanday ta'sir qilishini tushunish uchun biz faqat tajribalar qilishimiz mumkin. Ammo, mening fikrimcha, bizda hech narsa aytish uchun etarli ma'lumotlar yo'q.
Agar ushbu yadroviy urush ko'lami cheklangan bo'lsa ham, u iqlimga ta'sir qilishi va global oziq-ovqat ta'minotini buzishi mumkin. Boshqa taxminlarga ko'ra, bu oddiy ob-havo hodisalaridan unchalik farq qilmaydigan qisqa muddatli oqibatlarga olib keladi. Iqlimga bir xil yoki undan ham kattaroq ta'sir vulqon otilishiga olib kelishi mumkin. Ammo bularning barchasi farazlar va agar omadimiz kelsa, ularning haqiqat yoki noto'g'riligini hech qachon bilmaymiz.
Va yana, dunyo yadroviy bombalarni sinovdan o'tkazmoqda. Biz bilamizki, bitta bombaning portlashi hech qanday apokaliptik oqibatlarga olib kelmaydi. Va u qancha portlashni keltirib chiqaradi? o'n? o'n besh? 10? Biz bilmaymiz! Biz hech qachon qilmaganmiz. Biz hech qachon shaharlar, o'rmonlar va boshqa ob'ektlarga 15 ta yadro bombasini otmaganmiz.
Sinovlar cho'llarda, tundralarda, orollarda o'tkazildi. Yonuvchan narsalar ko'p bo'lmagan joyda. Xirosima va Nagasaki tajribasini olsak ham: Ikkinchi jahon urushida bu shaharlar zamonaviy Kiyev kabi bunyod etilmagan. Endi hammamiz plastikmizmi? Yadro portlashi natijasida bu qanday oqibatlarga olib keladi? Biz bilmaymiz!
Yordam
Yadro qishi - bu yadro urushi natijasida Yerdagi iqlim global miqyosda o'zgarishi haqidagi farazdir. Stratosferaga ko'p miqdorda tutun va kuyiklarning chiqishi, dunyoda to'plangan yadroviy bombalarning 30-40% portlashi paytida keng ko'lamli yong'inlar natijasida sayyoradagi harorat pasayadi, deb ishoniladi. aks ettirilgan yorug'lik miqdori sezilarli darajada oshishi tufayli Arktika hamma joyda.
– Norvegiya Nobel institutidan qiziqarli simulyatsiya bor. Unda aytilishicha, portlash epitsentrida o'lim darajasi deyarli 98 foizni tashkil etadi. Va atrofdagi hamma narsa nafaqat yonadi, balki yo'qoladi.
– Ha, epitsentrga juda yaqin hududlar bor, men ularni “umidsiz zona” deb ataganman. Bu haqda hech narsa qila olmaysiz. Agar o'zingizni u erda topsangiz, hammasi shu. Bu ohiri.
100% omon qoladigan hudud bor. Ha, uyingizda derazalarni sindirish mumkin, lekin siz yashaysiz. Omon qolish sizning harakatlaringizga bog'liq bo'lishi mumkin bo'lgan soha mavjud. 100% emas. Lekin imkoniyatlar bor.
Misol uchun, agar odamlar boshpanaga borsa, unda 30% omon qoladi. Men juda qo'pol gapiryapman. Odamlar yadroviy qurol haqida juda fatalistik: men hech narsa qila olmayman, men o'laman. Bu mutlaqo to'g'ri emas. Demak, ehtimol. Ammo agar yadroviy tahdid xavfi mavjud bo'lsa va siz to'satdan quyoshdan ham yorqinroq bo'lgan ajoyib porlashni ko'rsangiz, imkon qadar tezroq yoping. Bu sizning omon qolish imkoniyatingizni sezilarli darajada oshiradi.
– Bu urush va yadroviy tahdid haqida nima deya olasiz?
“Bo‘layotgan voqealarni qabul qilib bo‘lmaydi. Ammo umid qilamanki, bu ko'pchilikning urushga bo'lgan munosabatini qayta ko'rib chiqishga imkon beradi.
Amerikaliklar odatda urushga juda ishtiyoqlidir. Ammo shogirdlarim hozir Ukrainadagi urushdan qo‘rqishadi.
Ular Suriyadan dahshatga tushmadi, garchi ular bo'lishi kerak edi. Nyu-Yorkda ukrainaliklar juda ko'p. Biz ukrain restoranlariga boramiz, ukrainlar bilan do'stlashamiz. Bu urush shaxsiy darajada qabul qilinadi.