Klinik laboraтoriya тekshirish usullari

Giрoaplastik anemiya. O‘tkir va surunkali giрoaplastik anemiya
deb, sababi noma’lum xastalikka, ya’ni ilikdagi qizil qon, oq qon
va megakariotsit-trombotsitlarni ishlab chiqaruvchi qon ildizlarining
qurib qolishiga aytiladi. Sabablari noma’lum, lekin ba’zi nazariyalar
bor:
1. Nasldan naslga o‘tish nazariyasi.
2. Virus nazariyasi.
3. Pestitsidlar nazariyasi.
4. 
 Qorataloq nazariyasi.
5. Immunologik nazariyasi.
6. Nur ta’siroti nazariyasi.
O‘tkir giрoaplastik anemiya sog‘lom odamda to‘satdan namoyon
bo‘ladi. Xastalik ilikdagi eritropoez, leykopoez va megakariotsit
hujayralarining halok bo‘lishidan boshlanadi. Qon tekshirilganda
gemoglobin, eritrotsit, leykotsit, trombotsit va retikulotsitlar
kamayib ketganligi ko‘riladi. Bu — pansitonekiya deyilib, ilikni
yog‘ bosib ketadi. Bu aplastik anemiyadir. Davolash mumkin bo‘lgani
uchun giрoaplastik anemiya deyiladi. Surunkali giрoaplastik anemiya
asta-sekin rivojlanadi. Ilikdagi eritroblast, pronormoblast, bazofil
polixromofil va ortoxromoblastlar, retikulotsitlar kamayib ketishi
natijasida eng muhim hayotiy jarayonlar buziladi.
Bemor holsizlanadi, darmonsizlikdan shikoyat qiladi. Rangi
oq, lablari rangsizlanib, kesak rangiga kiradi. Тili rangsizlashadi,
oyoq-qo‘llarining terisi och sariq rangga kiradi. Havo yetishmaydi,
bemor hansiraydi. Nafas, puls tezlashadi. Ayrim bemorlarda jigar,
taloq kattalashadi. Тashxis gemogramma va mislogramma asosida
qo‘yiladi (eritrotsitlar soni kamayadi, leykopeniya, trombo-
tsitopeniya, retikulotsitopeniya).
Penitsioz anemiya (B
12
defitsiti) 1855-yili Addison, 1868-yili
Birmer tomonidan kashf etilib, xavfli, o‘limga olib boruvchi anemiya
hisoblangan.
Sabablari: tashqi — B
12
vitamini, ichki — gastromukoprotsin
yetishmasligi.

---

93
B
12
vitamini odam ichaklarida mikroorganizmlar tomonidan
ishlab chiqariladi. Bu yetarli emas, shuning uchun odam B
12
vitaminini tashqi muhitdan olishi shart. Yetarli kirmasa, organizmda
qon ishlab chiqarish buziladi. Organizmga foli kislota ham zarur.
Gastromukoprotsin (ichki omil oshqozon antral qismida
joylashgan katta hujayralar tomonidan ishlab chiqariladi) ning
patogenezi uch xil:
1. Oziq-ovqat bilan B
12
vitaminining yetarli tushmasligi.
2. Тashqi va ichki omillar normal holda, lekin bemordagi gijja
kasalliklari, homiladorlik, qattiq ichketar tufayli gemopoetik ish
omilining buzilishi.
3. B
12
ning bemor organizmi tomonidan o‘zlashtirilmasligi. Bu
surunkali antral gastrit, me’da o‘smasi yoki sifilitik gummasi bor
bemorlarda uchraydi.
Bunday bemorlarda normoblastik qon jarayoni megaloblastik
qon ishlab chiqarish jarayoniga aylanadi. Megalotsitlarning umri
eritrotsitlardan 30 kun kam.
Klinikasi:  tinka qurishi, darmonsizlik, tillarning achib borishi,
terida chumoli o‘rmalayotganday bo‘lishi.
Bemorning tili yallig‘lanib, qiр-qizil bo‘lib qoladi. Jigar, talog‘i
kattalashadi. Ularda rang ko‘rsatgichi me’yordan yuqori (makrotsit,
megalotsitlar hisobiga).
Тashxis giрerxrom anemiya, trombotsitopeniya, leykopeniya
va makrotsitlar borligi asosida qo‘yiladi.