Klinik dietologiya va nutrisiologiya

15-BOB. NASLIY KASALLIKLARDA DIETOTERAPIYA 
 
Odam  organizmida  sodir  bo‘ladigan  barcha  jarayonlar  maxsus  dasturlarga 
muvofiq kechadi. Bu dasturlar o‘ziga xos informatsiya tashuvchilari – DNK va RNK 
molekulalarida “yozilgan” bo‘lib, hujayra yadrosida saqlanadi. Bu informatsiyalar 
avloddan-avlodga o‘tar ekan, ulardagi informatsion buzilishlar ham nasldan o‘tadi. 
Gen  mutatsiyalari  sababli  kelib  chiqqan  moddalar  almashinuvining 
buzilishlariga moddalar almashinuvining nasliy kasalliklari deyiladi. 
Genlarning o‘zgarishiga meyoridan kam yoki ko‘p ovqatlanish, og‘ir metallar, 
ba’zi  dori  preparatlari,  organizm  xususiy  almashinuvi  natijasida  hosil  bo‘luvchi 
ayrim mahsulotlar (erkin radikallar) ning zaharli ta’siri ham sabab bo‘lishi mumkin. 
Buning natijasida hujayra ichidagi moddalar almashinuvi jarayonlari (hujayra 
ichi metabolizmi) buzilib, fenilketonuriya, gistidinemiya, galaktozemiya va b. kabi 
kasalliklar paydo bo‘ladi. 
Agar  ichakda  ozuqa  moddalarining  so‘rilish  jarayonlari  buzilsa,  quyidagi 
kasalliklar paydo bo‘ladi: seliakiya, mukovissedoz, saxarozaga sezgirlik va hokazo. 
Shunga  o‘xshash  barcha  kasalliklarning  hozirgi  kundagi  asosiy  davosi 
dietoterapiya  hisoblanadi.  Umuman,  ovqatlanish  organizmdagi  moddalar 
almashinuvining  boshqaruv  rolini  bajaradi,  sutkalik  ovqat  ratsioniga  kiritiluvchi 
alohida mahsulotlar esa moddalar almashinuvi kasalliklarini davolashi mumkin. 
Ushbu guruhga mansub kasalliklarning deyarli barchasida organizmda u yoki 
bu  modda  to‘planib  qolib,  uni  zaharlaydi,  chunki,  organizmda  shu  moddani 
parchalash  uchun  zarur  bo‘lgan  fermentlar  bo‘lmaydi.  Kasallik  rivojlanmasligini 
ta’minlash  uchun  organizm  o‘zlashtira  olmaydigan  moddalarni  ovqatlanish 
ratsionidan olib tashlash kifoya qiladi.