Klinik dietologiya va nutrisiologiya

Buyuk  alloma  Abu  Ali  Ibn  Sinoning  (980-1037)  «Tib 
qonunlari» asarida mizoj kontseptsiyasini yaratib, uni insonlar hamda 
oziq-ovqat  mahsulotlariga  tadbiq  etib  «sovuq»,  «issiq»  va  «o‘rta» 
mijozlarga  ajratib,  ular  tarkibidagi  800  oziqaviy  moddalarni  mizojga 
mos holda aniqlagan hamda kasalliklarni davolashda qo‘llagan. 
Shuningdek, 
kimki 
o‘z 
sog‘lig‘ini 
saqlamoqchi 
va 
mustahkamlamoqchi bo‘lsa, ovqatlanish tartibiga, iste’mol qilinayotgan ovqatning 
sifatiga, miqdoriga, ovqatni iste’mol qilish vaqti va uning hazm bo‘lish jarayoniga 
asosiy  e’tiborni  qaratmog‘i  va  quyidagi  qoidalarga  rioya  qilmog‘i  lozimligi 
ta’kidlangan: 
- Ovqatni faqat ochlik xissi bo‘lganda iste’mol qiling; 
- Yangi pishirilgan ovqatni iste’mol kilishga harakat qiling; 
- Ovqatni ruhiy va jismoniy tinch holatda iste’mol qiling; 
- Ovqatni sekin, shoshmasdan, yaxshilab chaynab eng, 
- Ko‘p ovqat eyishdan saqlaning. 
Ibn  Sino  keksalarda  ovqatni  oz-ozdan  4-5  marotaba  ovqat  hazmiga  qarab 
iste’mol qilishni buyuradi. Ovqat ratsionida keksalarga asal, anjir, olxo‘ri mevalari, 
karam, lavlagi, piyoz, sarimsoq piyoz sabzavotlari, echki suti, zaytun yog‘i kabilarni 
iste’mol  qilishni  tavsiya  etib,  achchiq,  o‘tkir  ovqatlarni  iste’mol  qilmaslikka 
chaqiradi. Ibn Sino keksalar kun tartibida eng avvalo uyqu va bedorlik (sergaklikni), 
unumli  ovqatlanishni,  so‘ng  jismoniy  mashqlarni  qo‘yadi.  Ibn  Sino  keksayishga 
jarayon sifatida qarab, uni uxlash, ovqatlanish va harakatlarni tartibiga rioya qilgan 
holda umrni uzaytirish mumkin deb hisoblaydi, shuningdek, turli sabzavotlar (sabzi, 
sholg‘om,  piyoz),  mevalar  (hurmo,  o‘rik,  anjir,  uzum)  va  poliz  ekinlarini  (qovoq, 
qovun) kasalliklarni davolashda keng qo‘llagan. 

---

12