Классик иқтисодий мактабнинг якунланиши

Мавзу: Классик иқтисодий мактабнинг якунланиши.

Режа:

• Томас Роберт Мальтуснинг иқтисодий қарашлари
• Жан Батист Сэйнинг иқтисодий таълимоти
• Жон Стюарт Миллнинг ижтимоий-иқтисодий назариялари.
• К.Маркс иқтисодий таълимотининг умумий тавсифи

Томас Роберт Мальтуснинг иқтисодий қарашлари

Томас Роберт Мальтус (1766-1834й.) асосий асарлари

• «Нуфуз қонуни тўғрисида тажриба» (1798)
• «Рентанинг табиати ва ривожланиши тўғрисида тадқиқот» (1815)
• «Сиёсий иқтисод принциплари» (1820

Т.Мальтуснинг иқтисодий қарашлари иккита асосий концептуал қоидаларда мужассамлашган:

1.Нуфуз назарияси. 2. Маҳсулот реализацияси назарияси

Нуфуc назариясининг моҳияти қуйидагилардан иборат:

• Т.Мальтус аҳолининг кўпайиши унинг учун зарур бўлган яшаш воситаларидан кўра тез кўпайиб боради деб ҳисоблайди;
• Т.Мальтус аҳоли сони ҳар 25 йилда икки баробар кўпаяди ва геометрик прогрессияда ўсади (1,2,4,8,16,64,128,256), унинг (аҳолининг) яшаш воситалари эса арифметик прогрессияда ўсади (1,2,3,4,5,6,7,8) деб ҳисоблайди;
• аҳоли ўсишини чекловчи муайян чора-тадбирлар бўлмаса, инсоният очарчиликка дуч келади деб хулоса чиқаради ва ундан чиқишнинг икки йўлини таклиф қилади:
• - аҳолининг прогрессив камайиши (эпидемиялар, урушлар, ёмон касалликлар натижасида, шунингдек, табиий равишда) кишилар билан уларнинг яшаш воситалари ўртасида нормал нисбатнинг ўрнатилишига қисман ёрдам беради.
• - репрессив жиловлаш (никоҳдан воз кечиш ёки кеч турмуш қуриш, туғилишни камайтириш)
• Т.Мальтус нуфус назарияси қонуни доирасида тупроқ унумдорлигининг пасайиши қонунини асослаб берди.

Т.Р.Малтус “Нуфус қонуни”нинг математик ифодаси

Аҳолининг ўсиши

Геометрик прогрессия