Китоблар тўпланмаси

кишилар билан Қиѐмат кунида Аллоҳ гаплашмайди ва уларга 

---

- 44 - 
раҳмат назари билан қарамайди, уларни покламайди ва уларга 
аламли азоб бордир".
Бу сўзни Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уч маротаба 
такрорладилар. Абу Зарр:
– Бундай зиѐнкорлар ким, ѐ Росулуллоҳ

 – деб сўрадилар.
– Почасини (тўпиқдан пастга) осилтириб юрадиганлар, 
миннат қилувчилар ва молини ѐлғон қасам билан сотувчилар.
Бошқа бир ривоятда:
– Ҳеч нарсани миннатсиз бермайдиган миннатчи, молини 
ѐлғон қасам билан сотувчи ва изорини (тўпиқдан пастга) 
осилтириб юрадиган кимсалар, – дейилган”. 
Имом Муслим ривояти. 
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу қуйидаги лафз билан ривоят 
қилган:
"Чўлда ортиқча суви бўла туриб, уни йўловчиларга 
бермайдиган киши, асрдан кейин молининг аслида ундай 
бўлмаса-да фалон пулга олганман, деб ва гапига ишонтириш 
учун Аллоҳнинг номи билан қасам ичиб бир кишига молини 
сотган киши ҳамда бир амирга мол-дунѐ илинжида байъат 
бериб, агар у бирон нарса бериб турса аҳдига вафо қиладиган, 
бермай қўйса, аҳдини бузадиган киши". Имом Муслим ривояти.
Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳадисда аҳли 
дўзахлардан тўрт тоифасини зикр қилдилар:
Биринчи. Изорини (почасини) тўпиғидан пастга тушириб, кибр 
билан уни судраб юрадиган кишилар.
Иккинчи. Миннатчилар: Мабодо бировга бир нарса берса, уни 
албатта миннат қиладиган ва қилган яхшилигини кўп эслатадиган, 
гоҳида яхшилик ўрнини билмайдиган ва уни ўз эгалари бўлмиш 
муҳтожларга бермайдиган кишилар. Масалан, ортиқча суви 
бўлатуриб уни чўлдаги муҳтожларга бермайдиган киши.
Учинчи. Амирга мол-дунѐ илинжида байъат берган, агар мақсади 
ҳосил бўлса аҳдига вафо қилиб, мақсади хосил бўлмай қолса, 
аҳдини бузадиган кишилар.
Тўртинчи. Молини ѐлғон қасам билан сотадиганлар. Бундайлар 
бугун кўп учрайди. Улар молининг яхшилигига ѐлғон қасам ичади 
ѐки ўзи уни фалончадан олганига қасам ичади. Қасами ҳам ѐлғон 
бўлади. Хуллас, молини алдаб ўтказиш учун ҳар хил йўллар билан 
қасам ичади ва барча ичган қасами ѐлғон бўлади.

---

- 45 - 
Азиз биродар! Барча ишларингизда, олди-сотдиларингизда ҳалол 
ризқ топишга, Улуғ Роббингизнинг ғазабига дучор қиладиган 
ишлардан йироқ бўлишга интилинг. Сиз энг енгил азобни ҳам 
кўтара олмайсиз ва Аллоҳнинг раҳматига эришишга қанчалар 
муҳтожсиз, шояд шунда зафар топгувчилардан бўлсангиз.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: 
“Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: