Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Eritrotsitler-qızıl qan denesheleri, yaki qannın’ yadrosı joq kletkaları, ko’rinisi jag’ınan eki ta’repi batın’qı u’y nanın esletedı. Adam organizminde 25 trillion eritrotsit boladı. Ha’r ku’ni o’lgen eritrotsitlerdin’ ornına su’yek kemiginen 300 milliard jan’a eritrotsit payda boladı.
Eritrotsitlerdin’ diametri 7 mikrong’a ten’. Sog’an qaramastan olardın’ barlıg’ının’ bet ko’lemi qosılsa sa’l kem 0,5 gektardı iyeleydi. Eritrotsitlerdin’ o’miri 30 ku’nnen 120 ku’nge shekem dawam etedi. Adamda 1mm³ qanda 4-5 million eritrotsit boladı.
Eritrotsitlerdin’ tiykarg’ı funktsiyası dem alıw organlarınan (o’kpeden) organizm tkanlarına kislorod tasıw h’a’m organizmde du’z h’a’m suw ten’salmaqlılıg’ın uslap turıw esaplanadı.
Eritrotsitlerdin’ tsitoplazmasında gemoglobin dep atalatug’ın ren’li zat bar. Gemoglobin eki bo’limnen ibarat: beloklı bo’limi-Globin h’a’m temirli bo’limi gemnen ibarat. Gemoglobinnin’ qızıl ren’i onın’ quramındag’ı temirge baylanıslı.
Gemoglobin o’kpede h’awa quramındag’ı kislorod penen birigip oksigemoglobin payda etedi h’a’m tkanlarg’a barıp gemoglobinge h’a’m kislorodqa ajıraladı. Gemoglobin tkan h’a’m kletkalarg’a kislorodtı berip, tkan h’a’m kletkalardan karbonat angidrit ga’zin biriktirip alıp o’kpede ajıratadı. Usının’ na’tiyjesinde ishki dem alıw iske asadı.
Eritrotsitlerdin’ sanının’ yaki gemoglobinnin’ mug’darının’ kemeyiwi qanı azlıq esaplanadı. Balalarda qanı azlıqqa tuwrı awqatlanbaw, awqattın’ sapasına, quramına itibarsızlıq, taza h’awadan jaqsı paydalanbaw sebepshi boladı. Qanı azlıq din’kesizlikti, tez sharshawdı, miydin’ aylanıwın keltirip shıg’aradı.
Balalar kem qanlıqqa shalıng’anda temirge bay vitaminli h’a’m joqarı kaloriyalı awqatlardı qabıllawı kerek (bawır, h’aywan qanınan tayarlang’an awqatlar, alma, geshir, qulpınay h’a’m t.b).
Eritrotsitlerdin’ sho’giw reaktsiyası (ROE). Eger qandı uyıp qalıwdan saqlap, shiysheden islengen kapillyarda bir-neshshe saatqa qaldırsaq, qannın’ quramındag’ı eritrotsitlerdin’ kapillyar trupkalar tu’bine sho’kkenin ko’remiz. Eritrotsitlerdin’ sho’giw tezligi h’a’r qıylı jastag’ı adamlarda h’a’m jınısqa qaray h’a’r qıylı boladı. Bunnan basqa adam nawqaslang’andada o’zgeriwi mu’mkin.
Erkeklerde eritrotsitlerdin’ sho’giw tezligi (SOE) saatına 3-9 mm bolsa h’a’yellerde 7-12 mm boladı.
Eritrotsitlerdin’ sho’giw tezligine tiykarlanıp meditsinada diagnoz qoyıwda paydalanıladı. Organizm qattı shamallag’anda, tu’berkulez keselliginde, eki qabat h’a’yellerde, irin’lesiwde (vospalenie) eritrotsitlerdin’ sho’giw reaktsiyasının’ tezligi artadı.