Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Vegetativlik nerv sistemanın’ bo’limleri h’a’m funktsiyası. Ko’pshilik ishki organlar qos (dvoynoy) inervatsiyag’a iye yag’nıy olardın’ h’a’r birine eki nerv baradı: -simpatikalıq h’a’m parasimpatikalıq. Ko’pshilik organlarg’a simpatikalıq h’a’m parasimpatikalıq nervler qarama-qarsı ta’sir ko’rsetedi. Simpatikalıq nerv ju’rektin’ xızmetin tezlestiredi h’a’m ku’sheytedi, al parasimpatikalıq nerv (adasqan nerv) tormozlaydı; parasimpatikalıq nerv ko’zdin’ ren’li perdesinin’ aylana bulshıqetinin’ qısqarıwın boldıradı na’tiyjede qarashıq tarayadı, al simpatikalıq nerv qarashıqtın’ ken’eyiwin boldıradı.
Vegetativlik nerv sistemanın’ simpatikalıq bo’limi organizmnin’ intensiv xızmetinin’ iske asıwına mu’mkinshilik boldıradı. Bul organizmnin’ barlıq mu’mkinshiliginin’ ku’shleniwin talap etetug’ın ekstremallıq jag’daylarda qol keledi. Vegetativlik nerv sistemasının’ parasimpatikalıq bo’limi-organizm ta’repinen sarplang’an resurslardın’ tikleniwine mu’mkinshilik jaratadı.
Qan basımının’ salıstırma turaqlı mug’darda uslap turılıwının’ reflektorlıq reaktsiyaları, ıssılıqtın’ retleniwi, bulshıqet jumısında ju’rektin’ qısqarıwının’ jiyilesiwi, ku’sheyiwi h’a’m t.b. ko’plegen funktsiyalar vegetativlik nerv sistemasının’ xızmetine baylanıslı.
Vegetativlik nerv sistemasının’ barlıq bo’limleri aralıq miyde jaylasqan ag’la vegetativlik oraylarg’a bag’ınıshlı. Vegetativlik nerv sistemasının’ oraylarına miy bag’anasının’ retikulyarlıq formatsiyasınan, miysheden, qabıq astı yadrolardan h’a’m u’lken yarımsharlardın’ qabıg’ınan impulslar keledi.
O’mirlik a’h’miyetli funktsiyalardın’ iske asıwın ta’miynleytug’ın sistema retinde vegetativlik nerv sistema rawajlanıwdın’ erte basqıshlarındaq jetilisedi.
Biraq, tuwılıw payıtında simpatikalıq h’a’m parasimpatikalıq sistemalardın’ ta’siri tolıq balansirovkalı (ten’ ta’sirli) emes, jan’a tuwılg’an balada simpatikalıq sistemanın’ joqarı aktivliligi onın’ pulsinin’ jiyililigin anıqlaydı. Balanın’ rawajlanıw qubılısında oraylıq nerv sistemanın’ ag’la bo’limlerinin’ ta’siri ku’sheyedi, bug’an sa’ykes vegetativlik nerv sistemanın’ ishki organlardın’ xızmetine iykemlesiwshilik, retlestiriwshilik xarakterdegi ta’siri jetilisedi.