Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Қол ҳәм аяқ сүйеклериниң жасқа байланыслы өзгешеликлери
Омыраў сүйеги онтогенезде аз өзгерген. Жаңа туўылған балада омыраў сүйегиниң төске бириккен ушы шемиршектен қалған ушы сүйектен ибарат. 20-25 жасқа келип шемиршек бөлимиде сүйекке айланады. Сондай-ақ бул жаста омыраў ийин, гүрек сүйеклери пүтинлей сүйекке айланады. Билек шықанақ сүйеклери 21-25 жаста, алақан үсти сүйеклери 10-13 жаста, алақан сүйеклери 12 жаста, бармақ фаланга 9-11 жаста сүйекке айланады.
Жаңа туўылған балада аяқ сүйеклериниң формасы бир-бири менен биригиўи ҳәм дүзилисине қарай үлкенлердиң шанақ ҳәм аяқ сүйеклерине парық қылады. Баланың үш жасына шекем шанақ сүйеклери тез өседи. 14-16 жасынан шат, жамбас ҳәм отырғыш сүйеклери сүйек жәрдеминде бир- бирине биригеди. Аяқтағы сүйеклер адамда ҳәр қыйлы жасларда сүйекке айланып болады. Шанақ 20-21 жаста, сан, үлкен балтыр ҳәм киши балтыр сүйеклери 20-24 жаста, табан сүйеклерде 17-21 жаста, ҳәйеллерде болса 14-19 жаста, фалангалар еркеклерде 15 - 21 жаста, ҳәйеллерде 13-17 жаста сүйекленип болады.
Бас скелети
Бас скелети (crauium) - гелле сүйеги 23 - cүйектен қуралған. Бул сүйеклер ҳайўанат әлеминиң қәлиплесиў қублысында раўажланып барады. Шемиршекли балықларда гелле сүйегиниң ҳәммеси шемиршектен ибарат. Шемиршекли сүйекли балықларда болса, гелле сүйеги шемиршектен ҳәм сүйектен қуралған. Жер суў ҳайўанларының геллесиниң көп бөлими сүйектен қуралған болып шемиршек мәлим дәрежеде сақланған. Жер баўыршылардың геллесиниң сүйеги және де көп шемиршеги жүдә аз сақланған, буларда қатты таңлай мурын менен аўыз бослығын ажыратып туратуғын тосық пайда етеди. Сүт емизиўши ҳайўанлар менен адамның гелле сүйеги тийкарынан сүйектен қуралған болып, тек мурын тосығы шемиршектен ибарат. Адамда балықлардағы 1 жабра шеңбери қалдық-ларынан тил асты сүйе ги, 2-3 дабра шеңберлеринен қалқан тәризли шемиршек 4 жабра шеңберинен жүзик тәризли шемиршек пайда болған.5 жабра шеңбери жоғалып кеткен. Сүт емизиўши ҳайўанлардың гелле сүйе гиниң бет бөлими үлкен, мий бөлими киширек болады. Адамда болса бас мий жақсы раўажланғанлығы үшын геллениң мий бөлими үлкен боладыҮ себеби эволюциялық қәлиплесиў қүблысында адамның бас мий жақсы раўажланған.
Гелле сүйеги екигеҮ мий қутысы сүйеклерине ҳәм жүз сүйеклерине бөлинеди.
Мий қутысы сүйеклерине: еңсе, шеке, маңлай, төбе тийкарғы ҳәм елек тәризли сүйеклер жатады.
Жүздиң сүйеклерине: жоқарғы жақ, бет, мурын, көз жасы, таңлай, төменги жақ, төменги мурын шанағы, димоқ ҳәм тил асты сүйеклери киреди.