Kirisiw I bap Jerge egin egiwden aldin hám keyin islew beriw

Mazmuni:
Kirisiw …………………………………………………...……………………2
I.bap Jerge egin egiwden aldin hám keyin islew beriw
1.1 Jerdi egin egiw aldından islew beriw. ……………………………………4
1.2 Jerdi egin egiwden keyin islew. ……………………………………….….6
II.bap Egin egiw usillari islew procesi
2.1 Awıl xojalıǵı eginlerin egiw usıllari. ……………………………………11
2.2 Molo hám baronolardiń túrleri hám islew procesi …………….…....…26
Juwmaq ……. ……………………………………………..……….…..…..30
Paydalanılǵan ádebiyatlar……………………………….………………...31
Kirisiw
Jerdi tiykarǵı, arnawlı hám maydan islew usılları bar. Jerdi tiykarǵı islew degende, aldınǵı egin jıynap alınǵannan keyingi dáslepki eń tereń aydaw túsiniledi. Erroziyaǵa ushramaǵan jerlerde bul, ádetde, qatlamdı awdarıp aydaw bolıp tabıladı. Jerdi arnawlı islewdiń usılları frezerli, plantajli, qatlamlap aydaw den ibarat. Maydan islewde jumsatiw tereńligi geyde 12—14 sm maydan jumsatiw, kultivatsiyalaw, burǵalaw, shleyflash usıllarınan paydalanıladı. Jerdi islewdiń bólek alınǵan hár bir usılı bir yamasa bir neshe texnologiyalıq operatsiyanı óz ishine aladı hám jerdi islewdegi barlıq wazıypalardı támiyinley almaydı. Usınıń sebebinen jerdi islewde bir neshe usıldan paydalanıw zárúrshiligi kelip shıǵadı. Topıraq-ıqlım sharayatına sáykes keletuǵın, izbe-izlik menen orınlanǵan hám tiykarǵı wazıypalardı ámelge asırıwǵa mólsherlengen Jerdi islew usıllarınıń kompleksi jerdi islew sisteması dep ataladı. Ol tiykarǵı, egiw aldından hám egiwden keyingi qayta islewdi óz ishine aladı.
Jerdiń texnologiyalıq operatsiyaları : qatlamdı eńteriw, jumsatiw, aralastırıw, niǵizlaw, tegislew, otaqlar túbirin kesiw, qarıq, salma, qarıq alıw, qatlam maydanında ańızdı saqlawdan ibarat.
Qatlamdı eńteriw, yaǵnıy topıraq qatlamların almastırıw agronomik ózgeshelikleri menen parıq etetuǵın qatlamların aralastırıwdan ibarat.
Ańız qaldıqların, ajırıq, tóginlerdi, otaqlar tuqimin, kesellik qozǵawtıwshılar hám zıyankeslerdi dáslepki rawajlanıw dáwiridayoq topıraqqa ko'mib jiberiw ushın da qatlamdı eńteriw zárúr. Onıń ushın atızlar awdarǵishli plugda aydaladi. Jerdi qos yarusli plugda 35—40 sm yamasa chimqirqarli plugda 30—40 sm tereńlikte awdarıp aydaw jaqsı nátiyje beredi. Jerdi jumsatiw dalada traktor hám mexanizmler kóp ret jurip ótiwi, kuzqishda hám báhárde kóp jawın jawıwı, vegetatsion hám shor juwıw daǵı suwǵarıw nátiyjesinde topıraqtıń aydalma qatlamı hám aydalma qatlam astı júdá niǵizlasip ketkende ámelge asıriladı. Bul jumıs bólek yamasa basqa operatsiyalar (awdariw, aralastırıw ) menen birge atqarıladı. Jerdi maydan 6—8 sm tereńlikte jumsatiwda " zigzag" baronadan, aylanıwshı motigadan, 12—16 sm tereńlikte jumsatiwda disklı barona, chizel kultivatordan; 20 sm hám odan artıq tereńlikte jumsatiwda awdarǵishi alınǵan plugdan, tereń jumsatqishli plugdan, tegis keskish — tereń jumsatqishli qurallardan paydalanıladı. Topıraqtı aralastırıw nátiyjesinde aydalma qatlam bir turde boladi, organikalıq elementlerdıń bólekleniwinen payda bolatuǵın ónimler, mineral tóginler bir tegis bólistiriledi. Topıraqtı niǵizlawda topıraq usaqları bir-birine jáne de tıǵız jaylasıwı támiyinlenedi, kesekler maydalanadı, súrdew topıraǵı anaǵurlım o'tiradi; bunda topıraqtı samal kem ushiradi, Tuqim óniwi ushın qolay sharayat payda boladı hám t.b. Jer maydanın tegislew shor juwıw jumısları sapalı bolıwın támiyinleydi, aydalǵan Jerdi egin egiw aldından ámeldegi tegislew nátiyjesinde egiw, eginlerdi baǵıw hám ónimdi jıynap alıw ushın qolay sharayat jaratıladı. Jerdi ámeldegi tegislew jumısları burǵalaw hám mola bastırıw menen bólek qolda atqarıladı.