Жәбирлениўшиниң жынаят жүз бериўинен алдынғы минез-қулқы:
жынаят жүз бериўине туртки беретуғын (шахс өз ҳәрекетлери менен криминоген жағдайны жүзеге келтиреди);
актив (шахс тиккелей криминоген жағдайны жүзеге келтирмейди, лекин өз ҳәрекетлери менен оның жүзеге келиўине салдамлы тәсир көрсетеди);
пассив (криминоген жағдайдың жүзеге келиўинде шахс салдамлы ямаса улыўма ҳеш қандай ролъ ойнамайды ) болыўы мүмкин.
Жынаят жүз бериўи жәбирлениўшиниң ҳәрекетлеринен келип шығып :
шахстың ҳуқықбузар гөзлеген жынаятлы нийетин әмелге асырыўға мүмкиншилик жарататуғын минез-қулқы
жәбирлениўшиниң жынаятшыге жынайый мақсетке ерисиў мүмкиншилигин жеңиллестириўши елементлерсиз минез-қулықты («нейтрал» минез-қулықты );
ғайрыҳуқуқий минез-қулық әмелге асыўына сезилерли дәрежеде тосқынлық етиўши минез-қулықты парықлаў мүмкин.
Жәбирлениўшиниң өзине байланыслы болған кандай жағдайларды жынаят ислеўге туртки беретуғын ямаса мүмкиншилик жаратыўшы жағдайларға киргизиў мүмкин? Адам өлтириўде - бул тийкарынан минез-қулыққа қарсы яки жынаятшыда агрессия, ғәзеп ҳәм басқа унамсыз эмотсиялар ҳәм жағдайларды кушейтиўши нызамсыз минез-қулқы. Адам
өлтириўге каст гейде қорқытыў, физикалық зорлық ислетиў, урыў, кемситиў қопал ямаса жаўызларша мәмиледе болыў, материаллық зиян жеткизиў ҳәм басқалар тәсири астындажуз береди.
Намысқа тийиўде жынаят ислеўге жәбирлениўшиниң айыпланыўшында жыныслық қурсыын қозғатыўшы әдеп-икрамлыққа қарсы ямаса жеңилтек ҳәрекети (кийиниўи, өзин тутыўы ) туртки береди. Буннан тысқары, жәбирлениўшиниң күшсиз ямаса әззи жағдайын, оның зорлыққа карсылық көрсетиў қабилийети шекленгенлигин аңлатиўшы жағдайларға да итибар бериў керек.
Дәмегөйлик жынаятларына көбинесе жәбирлениўшиниң жеңилтек ямаса этикаға қарсы ҳәрекетлери, өз мүлкин асыраўға суўыққан қатнас пенен мунасәбетте болыўы, таныслар арттырыўда итибарсызлығы, гуманлы «дослар» ҳәм бийгана шахсларға салыстырғанда ҳәдден тыс исенимлик, жәбирлениўши мал-мүлкиниң болажақ урылары менен биргеликте спиртли ишимликлер ишиўи, қумар ойнаў, жыныслық мейлге берилиў мүмкиншилик
жаратады.
Соны айтып өтиў керек, жынаяттан жәбирлениўчилер жүз берген ҳәдийсе ҳаққында тийисли органларға хабар бермеўы:
а) ҳуқуққа қарсы (жынаят ҳаққында нызамға қайшы түрде саналы тәрзде хабар бермеў); б) этикаға қарсы ; в)нейтрал (шахс жынаяттан жәбирленгенин аңламайди) болады.
Бул жәбирлениўшилердиң жынаят әмелге асырылғанинан кейинги
минез-қулқына салыстырғанда группаластырыў зәрүр екенлигин көрсетеди. Усы қатнаста жәбирлениўшилердиң минез-қулық мотивларын үйрениўге тыйкарланыўы керек. Себеби жәбирлениўшилер минез-қулық мотивларының турлише болыўы олардың жынаят әмелге асырылғанынан кейинги ҳәрекетлерин бир қыйлы баҳалаў имканиятын бермейди.
Do'stlaringiz bilan baham: |