Kirish,,0'rta asrlar tarixi haqida

Tashqi siyosat. Min sulolasi mamlakat ichki ahvolini mustah-kamlab olgach, istilochilik urushlari olib borgan. Chju Yuan-Chjan davridayoq Koreya va Tibet Xitoy hukmronligi ostida edi. Indoneziya va Hindi-Xitoy davlatlari Xitoyning vassallariga aylantirilgan.
U yerlarga ko`plab xitoylar ko`chib borganlar. XV asr boshlarida imperiyaning Amir Temur imperiyasi bilan munosabati keskinlashdi. Natijada ikki imperiya o`rtasida urush kelib chiqishi muqarrar boiib qoldi. Biroq Amir Temurning vafoti bunga imkon bermadi.
1407- yilda Min qo`shini Vyetnamni ishg`ol etgan. Vyetnam Xitoyning bir viloyatiga aylantirilgan. Keyinchalik hozirgi Mo`g`ulis-ton ham bosib olingan.
XV asrning o`rtalaridan boshlab Min imperiyasi taraqqiyoti sekinlasha boshlagan. Bunga mamlakatda yuz bergan moliyaviy inqiroz sabab bo`lgan. Natijada vaqt o`tishi bilan Min imperiyasi o`zga yurtlarga hujum qilish qobiliyatini yo`qotgan. Endi u o`z chegaralarini tashqi hujum xavfidan mudofaa qilishga majbur bo`la boshlagan.
Madaniyat. G’oyat ulkan davlatni idora qilish uchun hukumat o`qimishli kishilarga muhtoj edi. Shu tufayli katta shaharlarda ko`plab maktablar ochilgan. Davlat amaldori bo`lish uchun talaba bir nechta og`ir imtihonlardan o`tishi shart qilib qo`yilgan.
Xitoyda tibbiyot ilmi ham rivojlangan. Chunonchi, Xitoy tibbiyoti kishilarni chechak kasalligiga qarshi emlashni kashf etganligi buning yorqin dalilidir. Xitoyda tarix ilmiga ham katta e'tibor berilgan. Bu xitoylarning o`z mamlakatlari tarixiga qiziqish bilan qarashlari natijasi edi. Xitoylarning bu qiziqishlari ularning: ,,0'tmish - kelajakning ustozi, shuning uchun o`tmishni unutma", - degan maqolida o`z ifodasini topgan edi. Imperatorlar tarix uchun barcha davlat hujjatlarining saqlanishiga alohida e'tibor berganlar.
Xitoyda geografiya fani ham taraqqiy etgan. Bunga asosan harbiy maqsadlarda uyushtirilgan dengiz ekspeditsiyalari sabab bo`lgan. 62 kema va 30 ming dengiz harbiy jangchisidan iborat Xitoy harbiy dengiz fioti yetti marta (1405 - 1433) harbiy dengiz ekspeditsiyasi uyushtirgan. Ularga admiral Chjan Xe qo`mon-donlik qilgan edi. Bu ekspeditsiyalar natijasida Janubi-sharqiy va Janubiy Osiyo dengiz sohillarining mukammal xaritalari tuzilgan.