Kirish уo‘riqnomasi quyidagi masalalarni o‘z ichiga olishi mumkin

To’qimachi stansiyada faoliyat ko‘rsatadigan har bir ishchi va xodim o‘ziga berkitilgan ishni xavfsiz bajarishi uchun chuqur bilimga ega bo‘lishi zarur. Buning uchun esa ularni mehnat muhofazasi va xavf- sizlik texnikasi bo‘yicha malakali o‘qitish talab etiladi. Ishlab chiqarishdagi barcha ishchilar ishlab chiqarish ishlarining xarakteri va xavfsizlik darajasidan qat’i nazar mehnat xavfsizligi boyicha o‘qitilib, bilimlari tekshirilib ko‘rilgandan keyin ishga ruxsat etiladi. Ishchilarni mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish ularga уo‘riqnoma («instruktaj»)lar o‘tish orqali amalga oshiriladi.

Kirish уo‘riqnomasini stansiyadagi xavfsizlik texnikasi bo‘yicha muhandis stansiya boshlig`i yoki bosh muhandis hamda kasaba uyushmasi qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan dastur asosida o‘tkazadi. Uni mehnat muhofazasiga oid zamonaviy vositalar va ko‘rgazmali qurollar bilan jihozlangan mehnat muhofazasi xonalarida o‘tkazish maqsadga muvofiq hisoblanadi.

Kirish уo‘riqnomasi quyidagi masalalarni o‘z ichiga olishi mumkin:

• 
  stansiyaning ish rejimi va ichki tartib-qoidalari bilan tanishtirish;
  
• 
  mehnat intizomi va uni mehnat xavfsizligiga ta’siri;
  
• 
  mehnat muhofazasi bo‘yicha jamoa shartnomalari;
  
• 
  stansiyada sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar va ularni kelib chiqish sabablari;
  
• 
  yong‘inning oldini olish tadbirlari; – elektr xavfsizligining asosiy qoidalari;
  
• 
  yuklarni ko‘tarish va tushirishdagi, ximikatlar va kislotalar bilan ishlashdagi xavfsizlik qoidalari;
  
• 
  ishga kelish yoki ishdan qaytishdagi xavfsizlik qoidalari;
  
• 
  maxsus kiyim-boshlar va saqlash qurilmalaridan foydalanish qoidalari;
  
• 
  jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish tartib- qoidalari;
  
• 
  ichkilikbozlikka qarshi kurash tadbirlari;
  
• 
  jamoa o‘rtasida ma’naviyat va ma’rifatni yuksaltirishga qaratilgan tadbirlar.
  

Kirish уo‘riqnomasi dasturiga kiritilishi lozim bo‘lgan masalalar mahalliy sharoitlar, ishlab chiqarish xususiyati va ishga qabul qilingan ishchining kasbiga bog‘liq holda qo‘shimcha tadbirlar bilan to‘ldirilishi mumkin. Ushbu уo‘riqnoma maxsus jurnalga qayd etilishi lozim. Yuqorida qayd etilgan masalalardan tashqari bu уo‘riqnoma, ishning turiga va ishchining malakasiga bog‘liq holda boshqa tadbirlar bilan ham to‘ldirilishi mumkin. Ishlab chiqarishdagi jarohatlanishlar ishlab chiqarish sharoitida ko‘pgina fizik va kimyoviy omillar ta’sirida yuz beradi. Bunday xavfli omillarni yuzaga kelishi texnologik jarayonning xususiyatiga, ish jihozlarining konstruksiyasiga, mehnatni tashkillashtirish darajasiga va shu kabi bir qancha omillarga bog‘liq bo‘ladi. Xavfli omillar yuzaga kelish xususiyatiga bog‘liq holda aniq va yashirin bo‘lishi mumkin. Aniq xavf ko‘zga ko‘rinarli tashqi belgilari bilan tavsiflanadi. Yashirin xavf mashina, mexanizmlar va ish jihozlarida yashirin nuqsonlar, nosozliklar bo‘lishi bilan xususiyatlanib, ma’lum bir sharoitda xavfli holatga, halokatga olib keladi. Yashirin xavflarga ish joyining tartibsizligi, iflosligi, xavfsizlik talablariga javob bermasligi, ish jihozlari va moslamalardan noo‘rin, уa’ni boshqa maqsadlarda foydalanish, uzilgan elektr simlari, ishchining xato va noto‘g‘ri harakati kabilar ham kiradi. Ishlab chiqarishda jarohatlanishlarning oldini olish – bu murakkab muammo hisoblanib, birinchi navbatda mashina va mexanizmlarni loyihalash bosqichida xavfsizlik talablariga katta e’tibor berishni talab etadi.

Ishlab chiqarishda xavfsizlikni ta’minlash asosan quyidagi tadbirlar yordamida amalga oshiriladi:

1. 
   texnikalarni xavfsizlik talablari asosida loyihalash va tayyorlash;
   
2. 
   xavfdan himoyalanishning muhandis-texnik vositalaridan foydalanish;
   
3. 
   xavfsiz texnologik jarayonlarni tatbiq etish; e) ishchilarni xavfsizlik texnikasi bo‘yicha malakali o‘qitish;
   
4. 
   xavfsiz ish joyi va ish sharoitini tashkillashtirish.
   

Yuqorida ta’kidlangan tadbirlar amalda birgalikda qo‘llanilgаndаginа ijobiy natijalarga to‘liqroq erishiladi. Vaholanki, ushbu tadbirlarni ishlab chiqish, birinchi navbatda xavfning turini, uning kelib chiqish sabablarini o‘rganishni talab etadi.

Yong‘inning xavfli va zararli omillariga asosan quyidagilarni kiritishimiz mumkin: ochiq alanga, atrof-muhitning va yong‘inda qolgan buyumlarning yuqori harorati, vagon yoki stansiya xududi yonish vaqtida hosil bo‘ladigan turli xil zaharli gaz va bug‘lar, tutunlar, kislorodning kam konsentratsiyada bo‘lishi, qurilish konstruksiyalari va materiallarining qulab tushayotgan qismlari, yong‘in vaqtida sodir bo‘ladigan portlash, portlashdagi to‘lqin zarbasi, portlash ta’sirida uchib ketgan materiallar hamda zararli moddalar va b.

Yuqorida keltirilgan omillarning xavf1ilik darajasi birinchi navbatda yong‘inning davomiylik vaqtiga bog‘liq bo‘ladi va u quyidagi ifoda orqali aniqlanadi: Tyo=N/υ bu yerda, N – yonuvchi moddalar miqdori, kg/m3 ; V – moddalarning yonish tezligi, kg/m3 soat.

Tashqi va ichki yong‘inni o‘chirish uchun talab etiladigan suv sarfi quyidagicha aniqlanadi:

Qуo = 3,6gTy₀ nу₀,

bu yerda, g – ichki va tashqi o‘t o‘chirishga sarflanadigan solishtirma suv sarfi, j/s; Тyo – yong‘in vaqti, soat; nyo, – bir vaqtdagi yong‘inlar soni.

Suvning tegilmaydigan zaxira qismi:

Wy₀ – Qy₀(Q_x+ 0,5Q_t),

bu yerda, Q_t – texnologik maqsadlarga sarflanadigan suv hajmi, m3/soat;

Q_x – хо‘jalik maqsadlarida ishlatiladigan suv sarfi, m³/soat.

Binolarning ichiga, maydonlarga, zina maydonchalariga yoki zallarga poldan 1,5 m balandlikda yong‘in jo‘mraklari o‘rnatiladi va ular 10 ... 20 m uzunlikdagi shlanglar bilan jihozlanadi.

Yong‘inga qarshi himoya tizimi – stansiya hududida va inshoatlarida yong‘in o‘chirish jihozlari va texnikalaridan, уоng‘inning xavfli omillaridan himoya qiluvchi shaxsiy va jamoa himoya vositalaridan, yong‘in signalizatsiyasi va yong‘in o‘chirish tizimining avtomatik qurilmalaridan foydalanish, оbyektning konstruksiyalari va materiallariga yong‘indan himoyalovchi tarkibli bo‘yoqlar bilan ishlov berish, tutunga qarshi himoya tizimlari, evakuatsiya уo‘llаri bo‘lishini ta’minlash, binoning yong‘in mustahkamliligi darajasini to‘g‘ri tanlash kabi tadbirlarni o‘z ichiga oladi. Yong‘inga qarshi suv ta’minoti yilning istalgan davrida yong‘in joyiga 3 soat davomida suv yetkazib berishi lozim.

Bino va inshootlardagi tashqi yong‘inlarni o‘chirish uchun zarur suvning hisobiy sarfi ishlab chiqarish kategoriyasi, binoning yong‘inga chidamlilik darajasi va binoning hajmiga bog‘liq holda tanlanadi. Suv manbalari tabiiy yoki sun’iy bo‘lishi mumkin. Таbiiу manbalardan ko‘proq qishloq sharoitida foydalaniladi. Ular jumlasiga daryo, ariq, ko‘llar va quduqlar kiradi. Yong‘inga qarshi sun’iy suv havzalari korxona hududidagi yong‘inga xavfli binolar oldiga, I va II darajali yong‘inga chidamlilikdagi binolardan 10 m, III, IV va V darajali yong‘inga chidamlilikdagi binolardan 30 m uzoqlikda quriladi. Bitta suv havzasining xizmat qilish radiusi yong‘in avtonasoslari va avtotsisternalardan foydalanilganda – 200 m, ko‘chma motopompalar va qo‘l nasoslaridan foydalanilganda – 100 m, bir o‘qli, pritsepli motopompalar ishlatilganda–150 m qilib qabul qilinadi. Bitta sig‘imda suvning tegilmaydigan zaxira qismi 100 m³ gacha bo‘lishi lozim.