Кириш. Умумий кисм

Q_ут/Q_нур =1 бўлганда (Q_ют/Q_нур=Q_кай/Q_нур=0), жисмга тушаётган
нурланган энергиянинг ҳаммаси ўзгармасдан ўтиб кетади. Бу ҳодда жисм абсолют шаффоф жисм деб номланади.
Саноатда ва табиатда абсолют қора, оқ ва шаффоф жисмлар бўлмайди.
Q_ют/Q_нур, Q_кай/Q_нур ва Q_ут/Q_нур ўртасидаги боғлиқлик жисм табиатига, юзаси ҳолатига ва температурасига боғликдир. Табиатда учрайдиган ҳамма жисмлар нурланган энергиянинг бир қисмини ютади, бир қисмини қайтаради ва бир қисмини ўзидан ўтказиб юборади. Бундай жисмлар кул ранг жисмлар деб номланади.
Табиатда учрайдиган жисмлардан қоракуя абсолют қора жисмга яқинроқ. Лекин, у ҳам фақат 90...96 % нурланган энергияни юта олади. Тушаётган нурланган энергияни ўта силлиқланган, ёруғ юзаларгина тўликроқ
қайтариш қобилиятига эга. Кўпчилик қаттиқ жисмлар шаффоф эмас жисмлар
турига киради. Аммо, ҳамма газлар (кўп атомли газлардан ташқари) шаффоф
бўлади.
Иссиқлик нурланиш қонуниятлари Стефан-Больцман, Кирхгоф ва Ламберт қонунлари билан ифодаланади.
Стефан-Больцман қонуни жисмнинг нур чиқариш қобилияти Е ва
жисмдан 1 соат мобайнида F юзасидан ажралиб чиқаётган иссиқлик микдори
Q орасидаги боғлиқликни ифодалайди:
(2.33)
Нурланиш энергияси тўлқин узунлиги ва жисмнинг температурасига
боғлиқ бўлади. Абсолют қора жисмнинг нур тарқатиш қобилияти ва температураси орасидаги боғлиқлик ушбу формуладан топилади:
(2.34)

(2.34) формула Стефан Больцман қонунининг ифодаси бўлиб, Планк
тенгламасининг қосиласидир.
Стефан - Больцман қонунини абсолют қора бўлмаган жисмлар учун ҳам қўллаш мумкин. Масалан, кул ранг жисмлар учун куйидаги кўринишга эга:
(2.35)

Кул ранг жисмнинг нур чиқариш коэффициенти хар доим 1 дан кичик
бўлиб, 0,055...0,95 ораликда ўзгаради.