Kirish. Kurs ishining dolzarbligi, maqsadi va vazifalari I. Bob. Biologik kechalarni olib borish va uning ahamiyati

Gujumboy:
Bu ko’hnazay qishlog’idir
O’simlikka to’ladir.
Gujumjon:
Dada qarang bu tomonga
Nima deb atalar ekan-a?


Gujumboy:
Qachonlardir bu yerda
Xon bog’i bo’lgan ekan.


Gujumjon:
Dada aytingchi menga
Yana qanday joylar bor?


Ertakchi momo:
Bu safar Gujumjonning savoliga uning shoxlarida o’tirgan chumchuqlar javob berishibdi.


Chumchuqlar:
Ko’hnazayda sho’r yer bor,
Unumli yer, qumli yer,
Havfli yer va ko’li bor
“Zey yopi”ning atrofi
O’simlikka juda boy.
Shor yerida sho’ra ko’p
Unumlida madaniy o’t.
Qumli joylarida esa,
Saksovul, juzg’un, qandim,
Amorfa-yu, isiriq
Ancha o’simlik o’sar
Bundan ko’ngillar to’lar.
Ko’l bo’yiga borsangiz
Qo’g’a, qamish ko’rasiz
Baliqlari juda ko’p,
Suvlari esa ko’m-ko’k.


Ertakchi momo:
Shu payt Gujumjonning ko’zi ko’l bo’yida o’tirgan baliqchiga tushibdi.


Gujumjon:
Hoy, menga qarang otaxon
Ayting menga ne sabab
o’tiribsiz suvga qarab?
Qo’lingizdagi nima?


Baliqchi otaxon:

Men baliqlar ovlayman

So’ng pishirib, toblayman
Savollarga jovob bersangiz
Sizlarni baholayman.

(baliqchi davrada o’tirgan o’quvchi va o’qituvchilarni baliq tutib, unda mavjud bo’lgan savollarga javob berishlarini tushuntiradi. Barcha savollarga javob bergach, quyoncha qo’rquvdan dir-dir titrab kirib keladi)

Quyoncha:
Havfli yer “Qizil gumbaz”
U yerga hech bormangiz
U yer shoqollarga boy
Agar borib qolsangiz—
ahvolingiz bo’lar voy.


Ertakchi momo:
Shu payt daraxt soyasi tagida o’tirish uchun bir ayol bilan shiringina qizaloq kelib qolibdi. Gujumjon ularning gaplariga quloq tutibdi.


Ayol:
Kelgin qizim, kelaqol
Bir past o’tir, daming ol.
Keyin dalalar kezamiz
Beda, otquloq teramiz
Olabuta chuchvarasin—
Birga maza qilib yeyamiz.


Ertakchi momo:
Ayol va qizaloq bir past dam olib ketishibdi. Gujumjonning ko’zi uning oldiga kelayotgan ikkita kishiga tushibdi. Ularning biri bobodehqon ikkinchisi talaba edi. Gujumjon ularning gaplariga quloq tutibdi.


Bobodehqon:
Dalalar boy o’simlikka
Tanishtiray bitta-bitta
Ajriq, g’umay, ituzumni,
gultojixo’roz, zubturimni,
Salaomalaykum esdan chiqmasin
Shirinmiya ko’p gullasin.
Endi esa sekin-asta
O’rganamiz daraxtlarni:
uy atrofi terakka boy
oq tut, shotut, hammasi bor.
Qayrag’och sada soyasin—
Ostida bobo uxlasin.
Jiydaning ko’p turi bordir,
tolning turi ham bisyordir.
Bir nechta uzum turi
O’rik, olma hamda behi,
Shirin anor-u, nok navi
Anjir, olcha-yu, olxo’ri,
Gilos, olvoli ham border
Archa daraxti bisyordir.
Butalardan na’matak
Gullari go’zal qanddak.
Xullas, bu bizning qishloq
Qishloqqa bir kel o’rtoq.