Kirish kurs ishi mavzusining dolzarbligi

Nomi	Tiklanish qiymati	Eskirish qiymati
Baxolash qiymati
Omborxona	146 037 314	18 984 851	127 052 463
Asfalt maydon	11 029 136	3 308 741	7 720 395
Jami	157 066 450	22 293 592	134 772 859

Olib borilgan hisob-kitoblarga asosan baholash obyektining xarajat yondashuvida baholash natijasi quyidagicha:

3.6-jadval²³

Nomi	Baholash qiymati
Bino va inshoatlar	134 772 859	so’m
Yer maydonidan foydalanish xuquqi	12 324 272	so’m
Jami:	147 097 131	so’m

Shunday qilib, Toshkent viloyati, Qibray tumani, “Zafarobod” QFY xududida joylashgan Omborxona binosining xarajat yondashuvidagi baholanish qiymati 147 097 131 so’mni tashkil etgan.

Foydalangan yondashuv doirasida baholovchi tomonidan 8-son MBMS “Xususiylashtirish maqsadida mulk qiymatini baholash”ni qo’llash bo’yicha uslubiy ko’rsatmalarning 3-§, 87-bandi talabidan kelib chiqib, baxolashning sof aktivlar usuli to’g’ri va asosli ravishda tanlangan.
Bundan tashqari, baxolashning tanlangan metodi doirasida baxolashni amalga oshirishda baholovchi tomonidan foydalanilgan axborotlar to’liq bo’lib, hisob kitoblarni amalga oshirishda baxolovchi tomonidan foydalanilgan miqdorlar xaqqoniy va asoslangan.
Xulosa: Yuqoridagilardan kelib chiqib, baxolovchi tomonidan xarajat yondashuvida baxolash ishlari 8-MBMS talablari asosida amalga oshirilgan.
Qiymatning yakuniy miqdorini hisoblash olingan natijalarni har bir yondashuvning muhimlik darajasini hisobga olgan holda o’lchash yo’li bilan amalga oshiriladi.
Muvofiqlashtirish jarayonida baholovchi u yoki bu yondashuv bilan olingan natijaning baholash yakuniy natijasiga ta’siri darajasini belgilaydigan o’lchov koeffitsientlarini tahlil qiladi. Quyidagilar o’lchov koeffitsientlarini baholash uchun (muvofiqligiga ko’ra) asosiy mezonlar hisoblanadi:

• 
  bozorga oid axborotdan foydalanish;
  
• 
  asosiy vositalarning eskirganligi;
  
• 
  baholash obyektining funktsionalligi va ixtisoslashuvi;
  
• 
  yer uchastkasi va qo’shimcha hudud mavjudligi;
  
• 
  baholash obyekti joylashgan yer;
  
• 
  baholash obyektining hajmi;
  
• 
  baholash obyektining sifat turkumi.
  

Muayyan mezonlarni ularga tegishli ko’rsatkichlarni biriktirish yo’li bilan baholagach, baholovchi har bir baholash yondashuvi bo’yicha o’lchov koeffitsientlarini aniqlashi lozim. Mezonlarni baholash quyidagi tartibda amalga oshiriladi.
Turli yondashuvlar bilan olingan baholash natijalarining amalga oshirilgan tahlili asosida baholovchi asosiy mezonlar bo’yicha har bir yondashuv uchun o’lchovlarni aniqlaydi.
Muayyan mezonlarni ularga tegishli ko’rsatkichlarni biriktirish yo’li bilan baholagach, har bir baholash yondashuvi bo’yicha o’lchov koeffitsientlarini aniqlanadi.
Mezonlarni baxolash kuyidagi tartibda amalga oshirildi:²⁴
3.7-jadval

№	Mezonlar	Xarajat yondashuvi			Daromad yondashuvi			Qiyosiy yondashuv
1	Bozorga oid axborotdan foydalanish				2			1
2	Asosiy vositalarning eskirganligi				3			2
3	Baholash obyektining funktsionalligi va ixtisoslashuvi				1			2
4	Yer uchastkasi va qo’shimcha hudud mavjudligi				1			2
5	Baholash obyekti joylashgan yer				1			3
6	Baholash obyekti hajmi				2			1
7	Baholash obyektining sifat turkumi				2			1
	Barcha mezonlar bo’yicha ballar yig’indisi				12			12
	Yondashuvlarni qo’llanilganligi	voz kechildi			qo’llanildi			qo’llanildi
	Barcha yondashuvlar bo’yicha ballar yig’indisi	24
	Tegishli yondashuvlar bo’yicha solishtirma o’lchov koeffitsientlari	0,000 =	0		0,500 =	24		0,500 =	24
			0			50			50

Muayyan mezonlarni ularga tegishli ko’rsatkichlarni biriktirish yo’li bilan baholagach, har bir baholash yondashuvi bo’yicha o’lchov koeffitsientlarini aniqlanadi.

O’zbekiston Respublikasi Davlat mulki qo’mitasining 2009 yil 6 oktyabrdagi 01/19-18/20-son qarori bilan tasdiqlangan 8 sonli “Xususiylashtirish maqsadida mulk qiymatini baholash” O’zbekiston Respublikasi Mulkni baholash milliy standartining 6-§, 57-bandiga asosan turli yondashuvlar bilan olingan eng katta va eng kichik natijalar o’rtasida jiddiy (30 foizdan ortiq) tafovut mavjud bo’lgan taqdirda, mazkur tafovut sabablari tahlil qilinib, uning natijalari baholash to’g’risidagi hisobotda aks ettirilidi va muvofiqlashtirish uchun baholovchi fikriga ko’ra eng ishonchli bo’lgan natijalar tanalanishi belgilangan.
Turli yondashuvlar bilan mezonlarni o’lchov koeffitsientlarini aniqlash bo’yicha olib borilgan hisob-kitob natijalarini muvofiqlashtirish quyidagicha:²⁵
3.8-jadval

Nomi	Daromad yondashuv	Kiyosiy yondashuv	Xarajat yondashuv
Olingan natijalar	496 245 228,67	614 292 575,43	voz kechildi
O’lchov koeffitsenti	0,500	0,500
O’lchov qiymati	248 122 614,33	307 146 287,72
Umumiy qiymati	555 268 902,05 so’m

Demak, Toshkent viloyati, Qibray tumani, “Zafarobod” QFY xududida joylashgan Omborxona binosini muvofiqlashtirish natijasida aniqlangan qiymati 555 300 000 (besh yuz ellik besh million uch yuz ming) so’mni tashkil etgan.

Xulosa: Natijalarni muvofiqlashtirish jarayoni 8-MBMS talablariga mos ravishda amalga oshirilgan.
“HISOB VA BIZNES BAHOLASh” MChJ baholovchi tashkilot tomonidan tayyorlangan Toshkent viloyati, Qibray tumani, “Zafarobod” QFY xududida joylashgan Omborxona binosini baxolash bo’yicha 2017 yil 2 iyundagi №01/03-POT sonli baholash hisobotini O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2008 yil 28 iyuldagi №161-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Baxolash to’g’risidagi hisobotlarning xaqqoniyligini ekspertizadan o’tkazishni tashkil etish tartibi xaqida”gi Nizomning 19-moddasi talablari bajarilganligi:
Ekspert tomonidan o’tkazilgan ekspertiza xulosasi yuqorida bayon qilinganlarga asoslanib, “HISOB VA BIZNES BAHOLASh” MChJ baxolovchi tashkilot tomonidan tayyorlangan 2017 yil 2 iyundagi Toshkent viloyati, Qibray tumani, “Zafarobod” QFY xududida joylashgan Omborxona binosini xususiylashtirish maqsadida baholash to’g’risidagi ko’rib chiqilgan №01/03-POT sonli baxolash hisoboti xaqqoniy deb e’tirof etiladi.

Xulosa

“Baholash faoliyatining qo’shimcha xizmatlari” fani doirasida Xususiylashtirish maqsadida baholanayotgan ko’chmas mulk obyekti ekspertizasini nazariy va amaliy bilimlarni o’rganish turli xususiylashtirish maqsadida ko’chmas mulk qiymatini baholashning asosiy xususiyatlari va kochmas mulk ekspertiza jarayoniga bog’liq munosabatlarni tartibga soluvchi xuquqiy mexanizmlarninig mazmun mohiyati xususiyatlari va jihatlarini mustaqil ravishda tahliliy ochib berish va tizimlashtirish asosida quyidagi xulosalar shakllantirildi:

O’zbekistonda davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish jarayonlarini chuqurlashtirish bo’yicha Davlat dasturiga muvofiq tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash va korxonalarni xususiylashtirilgandan keyingi davrda kat’iy ishlashini ta’minlash choratadbirlari ishlab chiqilgan. Davlat tasarrufidan chiqarilgan korxonalarni xususiylashtirishdan keyingi davrda qat’iy ishlashi uchun maxsus investitsiya fondlari va banklar tashkil etilgan, xususiylashtirishdan kelgan mablag’lar jamg’arilib, ular xususiylashtirilgan korxonalarni rivojlantirish uchun sarflanmoqda. Davlatga tegishli aktsiyalarga olingan dividendlar asosiy fondlarni yangilash va ularni texnik qayta jihozlashga yo’naltirilmoqda. O’zbekistonda aholining kam ta’minlangan qatlamlarini ijtimoiy himoyalash va tadbirkorlarni qo’llabquvvatlash, korxonalarni eksportbop va raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqaradigan qilib texnik jihozlashni ta’minlaydigan aniq yo’nalishli xususiylashtirish amalga oshirilmoqda.
Ekspertning yakuniy xulosasiga ko’ra yuqorida bayon qilinganlarga asoslanib, “HISOB VA BIZNES BAHOLASh” MChJ baxolovchi tashkilot tomonidan tayyorlangan 2017 yil 2 iyundagi Toshkent viloyati, Qibray tumani, “Zafarobod” QFY xududida joylashgan Omborxona binosini xususiylashtirish maqsadida baholash to’g’risidagi ko’rib chiqilgan №01/03-POT sonli baxolash hisoboti xaqqoniy deb e’tirof etiladi.