Кириш. Киберҳуқуқ ва киберэтика фанининг мақсади ва вазифалари

Маъруза №1

Тема: Кириш. Киберҳуқуқ ва киберэтика фанининг мақсади ва вазифалари.

План:

1. Киберҳуқуқ ва киберэтика тушунчаси ва мохияти
2. Киберҳуқуқ ва киберэтиканинг ташкил этувчилари ва характеристикалари
3. Киберҳуқуқ ва киберэтика муаммосини мураккаблиги ва мухимлиги

Ўзбекистон Республикаси Конституцияси.1992 йил 8 декабрь.

• Ўзбекистон Республикаси Конституцияси.1992 йил 8 декабрь.
• Ўзбекистон Республикасининг «Давлат сирларини сақлаш тўғрисида»ги қонуни1993 йил 7 май.
• Ўзбекистон Республикасининг«Ахборот эркинлиги принциплари ва кафолатлари тўғрисида»ги қонуни 2002 йил 12 декабрь.
• Ўзбекистон Респуликасининг “Ахборотлаштириш тўғрисида”ги қонуни. 2002 йил 12 декабрь.
• Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-614 сонли «Ўзбекистон Республикасида ахборотни криптографик муҳофаза қилишни ташкил этиш чора тадбирлари тўғрисида»ги 2007 йил 3 апрель қарори
• Ғаниев С.К., Каримов М.М., Ташев К.А. Ахборот хавфсизлиги.– Т., 2016.
• Е.К.Баранова, Бабаш А.В. Информационная безопасность и защита информации.М.РИОР:2018-336с.
• В.П.Мельников,А.И.Куприянов Информационная безопасность. –М.КНОРУС,2018-372с.
• Е.К.Баранова Основы информатики и защита информации. М.РИОР:ИНФРА-М,2018-183с.
• www. ziyonet.uz – Зиёнет ахборот таълим портали.
• www.intuit.ru – основы информационной безопасности
• www.citforum.ru/internet/search/art_1.shtml

Киберҳуқуқ ва киберэтика фанининг мақсади ахборот хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги меъёрий, назарий ва амалий изланишлар натижалари билан таништириш. Ахборот тизимларини, ресурсларни ҳимояланган технология асосида қуриш, ҳимояланадиган ахборотга нисбатан бўладиган тахдидларга замонавий ёндашувга асосланган ҳолда таҳлил қилишга доир билимлар ва уқувлар ҳосил қилишга асос тайёрлайди ҳамда мутахассислик фанларини муваффақиятли ўрганиш учун зарур бўлган касбга доир тушунчалар, таърифлар, иборалар, меъёрий-ҳуқуқий хужжатлар, қонунлар ва стандартларни қўллашга оид билимларни шакллантиради.

Киберҳуқуқ ва киберэтика фанининг мақсади ахборот хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги меъёрий, назарий ва амалий изланишлар натижалари билан таништириш. Ахборот тизимларини, ресурсларни ҳимояланган технология асосида қуриш, ҳимояланадиган ахборотга нисбатан бўладиган тахдидларга замонавий ёндашувга асосланган ҳолда таҳлил қилишга доир билимлар ва уқувлар ҳосил қилишга асос тайёрлайди ҳамда мутахассислик фанларини муваффақиятли ўрганиш учун зарур бўлган касбга доир тушунчалар, таърифлар, иборалар, меъёрий-ҳуқуқий хужжатлар, қонунлар ва стандартларни қўллашга оид билимларни шакллантиради.

Киберҳуқуқ ва киберэтика

- Киберҳуқуқ ва киберэтика деганда табиий ёки сунъий характердаги тасодифий ёки қасддан қилинган таъсирлардан ахборот ва уни қўллаб-қувватлаб турувчи инфратузилманинг ҳимояланганлиги тушунилади.
1.

Ахборотни ҳимоялаш

- Ахборот хавфсизлигини таъминлашга йўналтирилган комплекс чора-тадбирлар
1. Ахборот хавфсизлиги тушунчаси ва мохияти

• Ахборотни ҳимоялаш концепцияси –ахборотни ҳимоялаш бўйича қарашлар ва умумий техник талаблар тизими.

АТдан фойдаланиш АХга тахдидларга сабаб бўлади.
АХ муаммоларига қараш
Душман биронта махфий ахборотга эга бўлганидан кўра, ҳамма нарса бўзилгани авзалроқ
Бизда ҳеч қандай махфий маълумотлар йўқ, фақат ҳаммаси соз ҳолда бўлсин.
АХ кенг тушунча
Зарар турли сабабларга кўра ва турли манбалардан етказилиши мумкин
Одатда тахдид деганда (умумий маънода) кимнингдир манфаатларига зарар етказувчи ҳодиса (таъсир, жараён ёки воқеа) тушунилади. Ахборот тизимига тахдид деганда эса ахборот тизимининг хавфсизлигига бевосита ёки билвосита зарар етказувчи таъсир имкони тушунилади.
1. Ахборот хавфсизлиги тушунчаси ва мохияти

Компьютер хавфсизлиги – ахборот хавфсизлиги ташкил этувчиси

Ахборот хавфсизлиги
Файдаланувчанлик
Конфиденциаллик
Бутунлик
2. Ахборот хавфсизлигини ташкил этувчилари

2. Ахборот хавфсизлигини ташкил этувчилари

Қонуний фойдаланувчига рухсат этилганлиги
Фойдаланувчанликни таъминлаш
Ахборотга рухсатсиз киришдан ҳимоялаш.
Конфиденциаллик
2. Ахборот хавфсизлигини ташкил этувчилари

Ахборотни бузулишдан ва ўзгартиришдан ҳимояланганлиги
Бутунлик
2. Ахборот хавфсизлигини ташкил этувчилари

Ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг умумий схемаси

• Йил сайин ортиб бормоқда

• ДТ даги хатолик туфайли ёнғин чиқиши

• Ҳамма турдаги хужумлардан инфраструктурани ҳимоялаш

• АХ Ўзбекистон республикасининг муҳим ташкил этувчиси

ЎзРесп. АХ концепцияси
АҚШ ҳимоя бўйича комиссияси
Хакерлар томонидан амалга оширилган хужумлардан талофотлар
General Motors машиналарини қайтариб олди
3. Ахборот хавфсизлиги муаммосини мураккаблиги ва мухимлиги

ДТ – дастурий таъминот