Кириш I боб. Тижорат банкларида узоқ муддатли кредитлаш механизмининг назарий ва услубий асослари

Тадқиқотнинг асосий масалалари ва фаразлари. Мамлакатда олиб борилаётган иқтисодий сиёсат ҳудудлар ва тармоқларнинг ривожланишига инвестицияларни, хусусан тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилишга қаратилганлиги боис тижорат банкларининг кредит портфелида инвестицион кредитларнинг салмоғини оширишга бўлган эҳтиёж кучайиб бормоқда;

• 
  тижорат банклари томонидан инвестицион лойиҳаларни молиялаштириш жараёни тобора такомиллашиб бораётган бўлиб, бу импорт ўрнини босадиган ва экспортга йўналтириладиган маҳсулотларни ишлаб чиқариш учун маҳаллий тадбиркорлик субъектларини янада қўллаб-қувватлаш мақсадида амалга оширилмоқда.
  

Тадқиқот мавзуси бўйича адабиётлар шархи(тахлили). Ҳозирга қадар тижорат банкларида инвестицион лойиҳаларнинг иқтисодий ва молиявий самарадорлигини такомиллаштириш бўйича хорижлик ва махаллий иқтисодчи олимлар бир қанча тадқиқот ишларини олиб боришган.
Республикамиз тижорат банкларининг инвестицион фаоллигини ошаётганлиги ва жалб қилинаётган халқаро кредитлар миқдорининг ошаётганлиги билан изоҳланади. Бироқ, аксарият тижорат банкларида инвестицион кредит ва унинг замонавий шаклларини қўллаш тажрибалари етарлича шаклланмаган.⁴ Шунингдек, тижорат банкларида узоқ муддатли ресурсларнинг етишмаслиги кузатилмоқда. Банкларнинг инвестицион кредитлаш тизимидаги муаммоларни илғор хориж тажрибаси асосида ҳал қилишнинг зарурлиги инвестицион кредитлаш тизимини такомиллаштириш масаласини илмий асосда тадқиқ қилиш заруриятини юзага келтирмоқда. Жумладан, бу олимлар молиявий инвестициянинг умумий таҳлили, макроинвестицион фаолият, яъни инвестицион лойиҳаларни инвестицион кредитлаш, молиялаштириш масалаларига эътибор берганлар, хорижлик иқтисодчилар Авагян Г.Л., Ван Хорн Д.К., А. Бланк, В. Бочарев, Г. Арнольд, Ж. Кейнс, Ж. Альтман, О. Лаврушин, Х.У. Сото, Р. Щенинларнинг илмий ишларида ўз ифодасини топган⁵.
Ўзбекистонлик иқтисодчи олимлардан Ш. Абдуллаева, А. Омонов, О.К.Иминов, Д. Ғозибеков, У.А. Тухтабоев, Ш. Рўзметов, ва бошқа олимларнинг илмий изланишларида тижорат банклари инвестицион фаолиятининг айрим назарий ва амалий жиҳатлари тадқиқ этилган⁶.
Улар ўз асарларида мамлакатдаги молиявий инвестиция муаммоларини кўриб чиқдилар, аммо ҳозирги даврда тижорат банкларида инвестицион лойиҳаларнинг иқтисодий ва молиявий самарадорлигини такомиллаштириш бўйича бир қанча муаммолар мавжудки, улар молиявий ва иқтисодий жиҳатдан етарлича ўрганилмаган.