Kirish I. Bob. Tennischilarni tayyorlash

2.2.Tennisga tanlov o‘tkazish uslublari, me’yoriy testlar va vositalar

Tennis raketkasi haqidagi ilk bor tushuncham italiyalik Antonio Skayno 1555-yilda o‘zining “Tobp o‘yini tafsifi” deb nomlangan risolasida qayd etgan. Skaynoning yozishiga hato uning davrida ham tennis o‘yinida hisobni olib borilishi 1.5 raqamidan boshlanib, ikkinehi ochko yutugidan so‘ng 30, uchinchi yutuq - 45 deb belgilangan ekan. Keyinchalik, uchinchi yutuqqa berilgan 45 raqami 40 raqamiga o‘zgartirilgan. Nima

uchun aynan yutuqlarga beriladigan ochkolar 15, 30, 40 raqamteri
bilan ifodalanishi haqidagi ma’lumotlarni Skayno ham о’z kuzatuvlarida uchratmagan ekan.
Tennisni yanada shakllana borishida XIX asming 50-60- yillarida Angliyada keng ommalashgan badminton va gandbul o‘yinlan turtki bo‘lgan deyilsa mubolag‘a bo‘lmaydi. Tarixjy hujjatlarda qayd etilishicha XIX asrning 60-yillarida inglizlar T.Gemm va A.Pereralami chim maydoncha ustida “laun-tennis” o‘ynayotganlarini kuzatishgan (laun-chim).
Lekin, tennis o^yinini “ixtiro” qilgan kim ekan savol ko‘pchilikni qiziqtirib kelgan. Ko‘pchilik tarixchilarning fiknga ko‘ra, zamonaviy tennisning otasi Britaniya otliq qo‘shini mayori Uolter Klonton Uingfild (1833-1912). Aynan Uoltcr Klonto.i tomonidan 1873-yilning oxirlarida mazkur o‘yinning qoidalari chop etilgan. Bu qoidalami ishlab chiqishda Uolter ochiq maydonda o ‘ynay-digan kort tennisga asoslangan boTsada, o‘yin qoidalari chim maydonda o‘ynaydigan tennisga mo‘ljallangan edi.
1874-yilda Uingfild o‘zining “sfcristika” deb nomlangar tennis o’yinini ixtiro qilgani uchun rasmiy patent olishga muyassar bo‘ldi. Keyinchalik bu o‘yin Angliyada “laun-tennis’ sifatida jadal taraqqiy eta boshladi va bugungi juda ommalashgan sport turlari qatoriga kiradi. Ta’kidlash joizki, aynan Uingfild birinchi bo‘lib tennis uskuna va anjomlarini (to‘r, to‘p. raketka)
ishlab chiqarilishiga asos solgan. Professional tennischilar orasida birinchi jahon chempioni fransiyalik Edmon Barr bo‘lib, u shu unvonni 1829-yildan 1862- yilgacha ushlab turgan. Ishqiboz tennischilar o‘rtasida esa angliyalik Xit Kot 1867-yildan 1889-yilgacha 17 marta oltin medalga sazovor bo‘lishga erishgan. Tennisni “hayotiy” taqdirida
Uimbldon turniri - Angliyaning chim tennisi bo‘yicha ochiq birinchiligi va fransiyaning “qumtuproq” tennisi bo^yicha ochiq birinchiligi jahon birinchiligi miqyosida juda katta ahamiyat kasb etib kelmoqda. 1900-yilda Devis Kubogi musobaqalari erkaklar uchun deyarli jahon birinchiligi deb tan olingan bo‘lib, tennisnimavqeini yuqori o‘tarilishida alohida olrin tutadi.
Tennisning rivojlanish xronologiyasini shartli ravishda 8 davrga boTish mumkin.
Birinchi davr (1875-1890) tennisni faqat ayrim davlatlarda taraqqiy etganligi bilan ifodalanadi. Bu davrda tennis o‘yini texnikasi va taktikasining ayrim elementlari shakllana borgan, ilk bor tennis klublari hamda tennis jamiyatlari tuzula boshlagan.