Kirish I bob. Marketing tizimi va marketing faoliyatining nazariy asoslari

II BOB O’ZBEKISTONDA MARKETING FAOLIYATINING XUSUSIYATLARI

2.1 O’zbekistonda marketing faoliyatining shakllanishi va rivojlanish bosqichlari

O’zbekistonda marketingning rivojlanishi quyidagi ustuvorliklarga ega: turli ijtimoiy guruhlar daromadlarining nomutanosibligini silliqlab turuvchilik roli; faol va tadbirkor shaxslar, yuqori darajali biznesmenlar shakllanshiga; iqtisodiyotning turli sektorlari o‘rtasida o‘zaro mustaxkam aloqalar o‘rnatishga; jamiyatda siyosiy vaziyatni kafolatlovchi o‘rta sinf shakllantirilishiga; nisbatan kam mablag‘lar xisobiga yangi ish joylari yaratilishiga; texnologiq texnik va tashkiliy yangiliklar tez tadbiq etilishi va bevosita ishlab chiqarilishiga; raqobat muhiti yuzaga keltirilishiga; monopol korxonalar kamayishiga xizmat qiladi O‘zbekitonda kichik biznesni rivojlantirishning asosiy maqsadi mamlakat iqtisodiy o‘sishining qo‘shimcha manbalarini yaratishdan iborat bo‘lib, ijtimoiy-iqtisodiy muammolarini bartaraf etishda katta rol o‘ynaydi, ya’ni aholini ish bilan ta’minlash, milliy boyliklarini ko‘paytirish va millat farovonligi uchun xizmat qiladi. Kichik biznes korxonalari tashkil etilishi va rivojlanishi natijasida ko‘pgina manopol korxonalar tugatilib mulkchilikning boshqa shaklidagi bozor talablariga javob bera oladigan, kam mablag‘ talab qiladigan va bozorda o‘z ulushi uchun raqobatlashadigan korxonalar vujudga keladi. Bundan tashqari kichik biznes korxonalari iqtisodiyotdagi qayta tuzilishlar bilan bog‘liq bo‘lgan muammolarni nisbatan tez va ortiqcha sarf harajatlarsiz yechishga, ichki bozorni moliyaviy resurslar chegaralanganiga qaramasdan iste’mol mollari bilan to‘ldirishga qodirligi bilan ajralib turadi O‘zbekiston iqtisodiyotida xususiy sektor asosiy o‘rinni egallab bormoqda.

Mamlakatimizda kichik biznes xususiy tadbirkorlik yetakchi rol o‘ynaydigan iqtisodiyot vujudga keldi. Bugungi kunda keng rivojlanmagan kichik biznessiz zamonaviy iqtisodiyotni tasavvur etib bo’lmaydi. U bir tomondan qandaydir darajada yirik korxonalar bilan raqobatda bo‘ladi va shu nuqtai nazardan iqtisodiyotni bozor konyunkturasi o‘zgarishlariga, moda va istemolchilar didi tez-tez almashib turishiga iqtisodiyotni tarkibiy jihatdan qayta qurishga yordam beradi. Ikkinchi tomondan, kichik korxonalarning katta qismi yirik biznes bilan hamkorlik qiladi, ularga xos bo‘lgan texnik konservatizmni bartaraf etishga ko‘maklashadi. Kichik biznesni rivojlantirish bozorni iste’mol tovarlari va xududiy monopolizmga barham berishga, raqobot muhiti vujudga kelishi va kengayishiga, ilmiy texnika natijalarini ishlab chiqarishga joriy etishga, eksport salohiyati yuksalishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Kichik biznesni yana bir xususiyati nisbatan kam harajatlar evaziga yangi ish o‘rinlari yaratish va shu orqali bandlik muammosini hal etishga xissa qo‘shishi hisoblanadi. Shu bilan birga, kichik biznes turli ijtimoiy guruhlar daromadlari o‘rtasidagi tafovutlarni qisqartirishga, moddiy, mehnat va moliyaviy resurslarni sarmoyadorlik darajasi yuqori bo‘lgan sohalarga yunaltirishga, iqtisodiyot turli sektorlari o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirishga o‘z xissasini qo‘shadi. Kichik biznesning respublikamizda rivojlanishi bir qancha ustuvorliklarga ega, jumladan, faol va tadbirkor shaxslar kamolga yetishga yuqori darajali biznesmenlar shakllanshiga; turli ijtimoiy guruhlar daromadlarining nomutanosibligini silliqlab turuvchilik roli; iqtisodiyotning turli sektorlari o‘rtasida o‘zaro mustaxkam aloqalar o‘rnatishga; jamiyatda siyosiy vaziyatni kafolatlovchi o‘rta sinf shakllantirilishiga; nisbatan kam mablag‘lar xisobiga yangi ish joylari yaratilishiga; texnologiq texnik va tashkiliy yangiliklar tez tadbiq etilishi va bevosita ishlab chiqarilishiga; raqobat muhiti yuzaga keltirilishiga; monopol korxonalar kamayishiga xizmat qiladi.