Kirish audit va auditorlik faoliyatining mohiyati

2. Auditorlik xizmatlari va ularni taqdim etish boʻyicha professional talablar.
Yuridik shaxs tashkil etmasdan oʻz faoliyatini amalga oshiruvchi auditorlik tashkilotlari va auditor-tadbirkorlar quyidagi auditorlik xizmatlarini koʻrsatishlari mumkin :
1) buxgalteriya hisobini tashkil etish, tiklash va yuritish, moliyaviy (buxgalteriya) hisobotlarini tayyorlash, buxgalteraiya konsepsiyasi;
2) soliq konsalting;
3) tashkilot va yakka tartibdagi tadbirkorlarning moliyaviy-xoʻjalik faoliyatini tahlil qilish, iqtisodiy va moliyaviy konsalting;
Tashkilot qayta qurish bilan bogʻliq, shu jumladan, 4) boshqaruv konsalting;
5) buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish va axborot texnologiyalarini joriy yetish;
6) mulkni baholash, korxonalarni mulkiy komplekslar sifatida baholash, shuningdek biznes xatarlari;
7) marketing tadqiqotlarini oʻtkazish;
8) auditorlik faoliyati bilan bogʻliq boshqa xizmatlar koʻrsatish.
Hozirgi vaqtda audit bilan bogʻliq xizmatlar auditorlik tashkilotlarida sotish soni, turlari va hajmlarida tobora ortib borayotgan ulushni yegallay boshlaydi. Va bu tasodifiy yemas. Aynan auditorlik firmalarida buxgalteriya hisobi, huquq, soliq, moliya sohasidagi yeng malakali mutaxassislar ishlaydi. Audit bilan bogʻliq xizmatlarni bajarish ijrochilardan audit, buxgalteriya hisobi va iqtisodiy tahlil, soliqqa tortish, biznes huquqi, iqtisodiyot sohasidagi kasbiy vakolatlarni talab qiladi. Tegishli xizmatlarni turli xil audit turlari bilan muvofiqligi prinsipiga muvofiq tasniflash mumkin.
1. Davlat organlari nomidan xoʻjalik yurituvchi subektda majburiy auditorlik tekshiruvini oʻtkazish bilan mos keluvchi xizmatlarga quyidagilar kiradi:
Aktiv va passivlarni baholash, iqtisodiy va investitsion loyihalarni amalga oshirish;
iqtisodiy xavfsizlik, buxgalteriya tizimlari va xoʻjalik yurituvchi subyektning ichki nazorati;
Xoʻjalik yurituvchi subyektning buxgalteriya xodimlarini testdan oʻtkazish;
Auditorlik firmalarining kadrlarini sinovdan oʻtkazish.
2. Xoʻjalik yurituvchi subyektlar faoliyatining mezonlari (koʻrsatkichlar tizimi) asosida xoʻjalik yurituvchi subyektning majburiy auditi bilan mos keluvchi xizmatlarga, xususan:
Tashabbusli auditni oʻtkazishning keyingi;
Buxgalteriya hisobi bayoni;
Buxgalteriya hisobi va hisobotini takomillashtirish, buxgalteriya hisobi va hisobotini nazorat qilish;
Soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlarning kirim qilinishi va toʻlanishini nazorat qilish mexanizmlaritahrirlash;
 Ekspert xizmati;
Auditorlik tashkilotlari xodimlarini tanlab olish va sinovdan oʻtkazish ishlarini olib borish;
 Va boshqalar .
3. Xoʻjalik yurituvchi subyektlar faoliyatining mezonlari (koʻrsatkichlar tizimi) asosida xoʻjalik yurituvchi subyektning majburiy auditi bilan mos kelmaydigan xizmatlarga quyidagilar kiradi:
Hisob-kitoblarni boshqarishningkeyingi;
Buxgalteriya hisobini qayta tiklashnishakllantirish;
Soliq deklaratsiyalarini tayyorlashnishakllantirish;
Buxgalteriya hisobotlarini tayyorlash.
Audit bilan bogʻliq xizmatlarni mazmuniga koʻra shartli ravishda harakat, nazorat va axborot xizmatlariga boʻlish mumkin.
Harakat xizmatlari-bu xoʻjalik yurituvchi subyekt tomonidan ilgari tuzilmagan xoʻjalik yurituvchi subyekt bilan tuzilgan shartnomada belgilanadigan hujjatlarni yaratish boʻyicha xizmatlar.
Nazorat xizmatlari-bu hujjatlarni auditorlik tashkiloti tomonidan xoʻjalik yurituvchi subyekt bilan kelishilgan mezonlarga muvofiqligini tekshirish boʻyicha xizmatlar; tashabbus auditi; buxgalteriya hisobi va hisobotini nazorat qilish; soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlarni hisoblash va toʻlashni nazorat qilish; xoʻjalik yurituvchi subyektning buxgalteriya xodimlarini va auditorlik firmalarining xodimlarini sinovdan oʻtkazish.
Axborot xizmatlari-turli masalalar boʻyicha ogʻzaki va yozma konsultatsiyalar tayyorlash; treninglar, seminarlar, davra suhbatlari oʻtkazish; axborot xizmatlari va boshqalar.
Litsenziyalashni talab qiladigan audit bilan bogʻliq xizmatlarni amalga oshirish uchun auditor tegishli litsenziyaga yega boʻlishi kerak. Tegishli auditorlik xizmatlarini koʻrsatishda auditor bir xil prinsiplarga amal qilishi kerak: halollik, xolislik, maxfiylik va boshqalar. Bundan tashqari, rejalashtirish, hujjatlashtirish, sifat nazorati va boshqalar uchun tegishli auditorlik standartlari talablariga rioya qilish kerak.
Auditorlik tashkilotlari va alohida auditorlarga audit oʻtkazish va auditorlik xizmatlari koʻrsatishdan boshqa har qanday tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanish taqiqlanadi.