Kirish. Asosiy tushunchalar. «Mashinasozlik texnologiyasi asoslari» fanining maqsadi va masalalari. Detallarni ishlov berishda bazalash va o’rnatish

Ko’rinmas – (berkitilgan) baza – bunda zagotovka bazasi ko’zda tutilgan yuza, o’q yoki nuqta ko’rinishida bo’ladi.
Aniq (ayon) baza – bunda zagotovkani baza real tekislik belgilangan nuqta yoki belgilar kesishgan nuqta ko’rinishida bo’ladi.


Bazalarni doimiylik va qo’shilish tamoyillari

Detallarga mexanik ishlov berish usullari bilan tayyorlashda yuqori aniqlikka erishish uchun ularning bitta yuzasini doimiy ravishda o’rnatish bazasi sifatida foydalanilsa maqsadga muvofik bo’ladi. Chunki o’rnatish bazasi almashishi bilan ishlov berish aniqligi pasaydi. Buni asosiy sababi xar bir o’rnatishda detalning yuzalarini o’zaro joylashuvini ifodalovchi o’qlar siljib qoladi. Tabiiyki, qator amallarni bajarishda faqat bitta yuzadan o’rnatish bazasi sifatida foydalanish mumkin emas. Bunga sabab detal yuzalarining o’zaro joylashish tartibi, dastgoxning texnologik imkoniyatlari va kesuvchi asboblarning tuzilishi bo’ladi.

Bazalarning doimiylik tamoyili
Bazalarning doimiylik tamoyili deb texnologik jarayonning barcha amallarini bajarishda Detalning bitta yuzasidan o’rnatish bazasi sifatida foydalanishga aytiladi.
Agarda Yuqoridagi tamoyilga amal qilish qiyin bo’lsa, u xolda o’rnatish bazasi sifatida boshqa yuzalarga nisbatan aniq o’lcham bilan belgilanuvchi xizmat vazifasiga bevosita ta’sir etuvchi yuza olinadi.
Xuddi shuningdek, bitta yuza turli xil baza vazifasini bajara oladigan qilib tanlab olish kerak, chunki bu xam Detalning tayyorlashda Yuqori aniqlikni ta’minlaydi.
Shu maqsadda bitta yuzani xam o’lchov, xam o’rnatish bazasi sifatida foydalanish maqsadga muvofiq bo’ladi. Agarda bu juftlikka yig’ish bazasi ham qo’shilsa yanada Yuqori mexanik ishlov berish aniqligiga erishish mumkin.
Xuddi shu yondashish bazalarni qo’shilish tamoyili deb yuritiladi.
o’lchov bazasini o’rnatish bazasi sifatida foydalanish to’grisidagi qaror detalning qaysi o’lchami aniq ta’minlanishi va qaysi yuzani o’lchov boshi sifatida qabul qilish kerakligiga bog’liq bo’ladi.