Kirish Asosiy tushuncha va atamalar

Kisuvchi elementlar klassifikatsiyasi

Moslamalar kisuvchi elementlari sodda va kombinatsiyalashgan elementlarga bulinadi.

Sodda mexanizmlarga: vintli, klinli ekstsentrikli, richagli, sharnir-richagli va prujinali turlari kiradi.
Kombinatsiyalashgan mexanizmlarga: ikki yoki uch ketma-ket joylashgan sodda moslamadan tashkil topgan mexanizmlar kiradi.
Kisish kuchini ta`sir nuktasiga karab bir va kup martali mexanizmlarga bulinadi. Kup martali mexanizmlar - detalni bir necha nuktasidan yoki bir nechta detalni bir vaktni uzida kisadi (bir xil kuch ostida).
Mexanizatsiyalashgan darajasiga kura kisuvchi mexanizmlar kuyidagilarga bulinadi:
Kul kuchli - ishchini muskul kuchi yordamida xarakatga keltiriladigan va ishchini charchatadigan moslamalar. Ular yakka va mayda seriyalab ishlabchikarishlarda kullaniladi.
Mexanizatsiyalashgan - kuch uzatmasi yordamida ishlaydigan moslamalar kiradi, ularni kupincha mexanizm kuchaytirgich- deb ataladi. Ularni seriyali va ommaviy ishlab chikarishlarda keng kullaniladi.
Avtomatlashtirilgan - dastgoxni xarakatlanuvchi kismlari, kesish kuchlari, dastgoхни aylanuvchi kismlari yordamida xarakatga keluvchi moslamalar kiradi. Ular ishchi yordamisiz zagotovkalarni kisib va ishlov berib bulinganidan sung bushatib beradi. Ularni kup seriyali va ommaviy ishlab chikarishlarda keng kullaniladi.
Moslamalarning urnatuvchi kisuvchi mexanizmlari

Urnatuvchi kisuvchi mexanizmlarni moslamalarni koordinata sistemasiga nisbatan texnologik bazani koordinata sistemasi xolatini anikligini oshirish uchun kullaniladi. Bunday mexanizmlar bir vaktni uzida xam urnatuvchi, xam kisuvchi funktsiyani bajaradi. SHuning uchun bunday mexanizmlar kisish yunalishi buylab xarakatlanuvchi bulishi kerak. Bunday xususiyatlar moslamalar konstruktsiyasida kerakli aniklikda bulishi kerak. Urnatuvchi kisuvchi mexanizmlar orientirlovchi va uzimarkazlovchi , ya`ni ikkita uzaro perpendikulyar tekisliklarni anikligini ta`minlovchi buladi.

Orientirlovchi mexanizmni xarakat printsipi rasmda keltirilgan. Bu elementlar kuyidagi talabni kondirishi kerak: karama-karshi yunalganlik, bir vaktli-lik va teng tezlik. Texnologik baza uklaridan yukori anik-likdagi ulchamlarni olishda uzi markazlovchi mexanizmlar ishlatiladi.