Kirish 1-bob. Халқаро муносабатлар тизимида ташқи сиёсат категриясини тадқиқ этиш масаласи

Булар қаторига биринчи ўринда Покистон, Эрон, Ҳиндистон ва бошқа
давлатларни киритиш мумкин.
Афғонистон геосиёсий тенденцияларида Европа Иттифоқи, Саудия
Арабистони, БАА, Қатар ва Туркия сингари куч марказлари ҳам сезиларли
рол ўйнайди. Лекин, ушбу куч марказларининг Афғонистондаги таъсири
билвосита хусусиятга эга бўлиб, юқорида санаб ўтган халқаро ва минтақавий
даражадаги кучларнинг геосиёсий таъсирига қараганда иккинчи даражали
ҳисобланади.
Ўзбекистоннинг Афғонистонда тинчлик жараёнларини бошлаш ва
муаммога жаҳон ҳамжамияти эътиборини кенг жалб этишга қаратилган
геосиёсатини икки давр орқали тадқиқ этиш ўринлидир. 1992-2017
йиллардаги биринчи босқичда Афғонистонда рўй берган оғир ҳарбий-сиёсий
вазиятни Марказий Осиё минтақавий хавфсизлиги, хусусан, Ўзбекистон
миллий хавфсизлигига жиддий таҳдид ва таҳлика омили сифатида баҳолаш
устуворлик касб этган бўлса, 2017 йилдан ҳозирги кунгача бўлган иккинчи
даврда Ўзбекистон томонидан Афғонистонга стратегик имкониятлар манбаи
сифатида қараш ёндашуви кучайиб, мамлакатимизнинг Афғонистон тинчлик
жараёнларидаги геосиёсий иштироки сезиларли равишда ошди.
Замонавий Афғонистонда чинакам тинчликка эришиш истиқболлари
глобал ва минтақавий даражада геосиёсий консенсусни таъминлай олиш
билан узвий боғлиқ. Афғонистонда вазиятни барқарорлаштириш масаласида
Ўзбекистон геосиёсий имкониятлари ва салоҳиятини таҳлилий баҳолаш ва
теран тадқиқ этиш учун илмий тадқиқотларда янгича қарашлар ва
парадигмаларни ишлаб чиқиш зарурати пайдо бўлмоқда. Замонавий геосиёсатнинг ўткир воситаларидан бири бўлган геодипломатия
парадигмасини шундай қарашлардан бири сифатида келтириш мумкин.
Алоҳида қайд этиш лозимки, геодипломатик парадигманинг назарий
асослари ва амалий жиҳатлари борасида олиб борилган тадқиқотлар жуда