Kirish 1-bob. Халқаро муносабатлар тизимида ташқи сиёсат категриясини тадқиқ этиш масаласи

Парчаловчи омиллар:
— айрим сиёсий гуруҳпар, кучлар ва давлатлар томонидан халқаро тартибот тақдирига, унинг багрида содир бўлаётган турли-туман салбий силжиш жараёнларига нисбатан бефарқпик, менсимасликнинг ҳамда ўз хавфсизлигини халқаро хавфсизлик манфаатларига қарши қўйиш кайфиятининг кучайиб бориши;
— халқаро терроризм, диний экстрсмизм, миллатчилик, сепаратизм ва уюшган жиноятчилик сингари хавфли
жараёнларнипг кучайиши, уларни бартараф этиш чоратадбирларнинг талаб даражасида эмаслиги;
— халқаро сиёсий институтларнинг воқеа-ҳодисаларга зудлик билан эътибор қаратиш нуқтаи назари давр талабидан орқада қолиб кетаётганлиги;
— халқаро тартиботда ноқонуний, нопок йўл билап ҳукмронликни якка ёлғиз қўлга киритишга интилиш;
— узоқ йиллар мобайнида дунёла тинчликни сақташ ишига самарали ҳисса қўшиб кслаётган халқаро ташкилотларни айрим қудратли давлатлар томонидан ўз измига буйсундиришга бўлган мойилликнинг зўрайиши;
— турли-туман халқаро, минтақавий муаммоларни рўкач қилгап ҳолда, ўз ҳарбий салоҳиятини бутун дунё олдида намойиш қилишга бўлган иптнлиш кўламининг кенгайиб бориши.
Юқорида қайд этилган салбий жараёнларга қарамақарши равишда муқобил, яъни умрбахш жараёнлар ҳам чуқурлашиб бормоқда. Жумладан қуйидаги яратувчи омиллар кўзга ташланмоқда:
— нуфузли сиёсий ва илмий-амалий доираларда ҳамда халқаро жамоатчиликда дунс барқарорлиги ва хавфсизлигига зид бўлган жараёнларнинг таҳдидли тус олаётганлигидан ташвишланиш, яъни улар тўғрисида ҳақ сўзни айтишга
бўлган азму-қарорларининг мустаҳкамланиши;
— халқаро терроризм ва диний экстремизм билан курашнинг долзарб сиёсий ва амалий вазифа эканлигининг дунёдаги деярли барча давлатлар томонидан англаб етилаётганлиги;
— минтақавий хавфсиэликдан халқаро хавфсизлик сари ўтиш эарурлигини англаб етиш ва ҳ.к. кучайиб бормоқда.
XX асрнинг иккинчи ярмида халқаро сиёсатда бўлган ўзгаришларнинг марказида икки ижтимоий-сиёсий тизимнинг пайдо бўлиши қанчалик ўз ўрнига эга бўлган бўлса, бугунги кунда ана шу тизимлардан бирининг (яъни, соииалистик тизимнинг) таназзулга учравги, собиқ СССРнинг тарқалиб кетиши, Шарқий Епропа мамлакатларида бўлган ўзгаришлар халқаро сиёсатнинг боришига, унинг мақсади ҳамда давлатлараро муносабатларнинг қурилишига катта таъсир кўрсатди. Бу XX аср охирги чорагида содир бўлган халқаро сиёсатнинг муҳим воқеасидир. Бу ҳол халқаро сиёсат ва халқаро муносабатларда ўзига хос қонуниятларни келтириб чиқармоқда: