Kimyoviy muvozanat

2) basım tásiri. Gaz tárixli elementler qatnasatuǵın hám ulıwma kólem ózgeretuǵın teń salmaqlılıq sistemalarda ximiyalıq teń salmaqlılıq basım ózgeriwi menen jıljıydı.
Basım artsa element muǵdarı kem tárepke jıljıydı
Basım kemeyse element muǵdarı kóp tárepke jıljıydı.
M; N₂ + 3H₂ = 2NH₃
22,4 l 67,2 l 44,8 l
89,6 l = 44,8 l
Bul reaksiyada ximiyalıq teń salmaqlılıq ońǵa jıljıydı.

3. 
   temperatura tásiri.
   

a) ekzotermik reaksiyalar ushın temperatura artsa teń salmaqlılıq shep tárepke, kemeyse teń salmaqlılıq ońǵa jıljıtadı.
M; 2SO₂ + O₂ = 2SO₃ + Q
t ^oC artsa teń salmaqlılıq – shepke
t ^oC kemeyse teń salmaqlılıq – ońģa jıljıydı.
b) endotermik reaksiyalar ushın temperatura artsa teń salmaqlılıq ońǵa jıljıydı, kemeyse shep tárepke jıljıydı.
NO₂ = N₂O₄ - Q
t ^oC artsa teń salmaqlılıq – ońģa
t ^oC kemeyse teń salmaqlılıq – shepke jıljıydı.
4) katalizator - ximiyalıq teń salmaqlılıqtı o'nga yamasa shepke jıljıtmaydi, bálki teń salmaqlılıqtı qáliplesiwin tezlestiredi.
Juwmaq etip aytqanda
Usı reaksiyada CH₄ + H₂ ↔ CO + 3H₂ + Q
a) Ximiyalıq teń salmaqlılıqtı ońǵa qózǵaw ushın
1) CH₄ hám H₂O niń konsentratsiyalarin asiriw kerel
2) CO va H₂ ning konsentratsiyasini kamaytirish kerek
3) temperaturani kemeytiriw kerek
4) basimdi kemeytiriw kerek
b) Ximiyalıq teń salmaqlılıqtı shep tárepke qózǵaw ushın
1) CH₄ hám H₂O niń konsentratsiyalarin kemeytiriw kerek
2) CO hám H₂ niń konsentratsiyasin asiriw kerek
3) temperaturani kemeytiriw kerek
4) basimdi kemeytiriw kerek

Paydalanilģan ádebiyatlar

1. 
   Shelinskiy, G. I. Ximiyalıq processler teoriyası tiykarları M.: Tálim, 1989 jıl
   
2. 
   http://elementy. ru/
   
3. 
   http://exsolver. narod. ru/Books/Econom/History1/c33. html