Kimyoviy muvozanat

a) parallel reaksiyalar - bir waqtıniń ózinde baslanǵısh elementler eki yamasa odan kóbirek bir biri menen baylanıslı bolmaǵan jóneliste júz beredı.
KClO₄ + KCl
KClO₃
KCl + O₂
B) izbe-iz (basqıshlı ) reaksiyalar - process bir neshe basqıshda ámelge asadı.
M; NH₃ → HNO₃
NH₃ + O₂ → NO + H₂O
NO + O₂ → NO₂
NO₂ + O₂ + H₂O → HNO₃
C) tutas reakisayalar - bir waqtıniń ózinde eki reaksiya júz beredı.
1)Na₂SO₃ + O₂ → Na₂SO₄
2)Na₂HAsO₃ + O₂ → Na₂HAsO₄
Birinshi reaksiya hawa qatnasıwında baradı,
Ekinshi reaksiya júz bermeydı, lekin ekewi birgelikte bolsa eki reaksiya júz beredı.
d) qaytmas reaksiyalar - dáslepki ónimlerden birewiniń talshıq sarıplanıwı menen baratuǵın reaksiyalar.
Bunday reaksiyalar shòkpe túsiwi, gaz ajıralıwı, kem dissotsiatsialantuģin element ónim bolıwı hám kútá úlken energiya ajıratıwı menen baratuǵın reaksiyalar
NaCl + AgNO₃ → NaNO₃ + AgCl↓
NH₄Cl + Ca(OH)₂ → NH₃↑ + CaCl₂ + H₂O
H₂SO₄ + KOH → K₂SO₄ + H₂O
E) qaytar reaksiyalar - bir waqtıniń ózinde eki jóneliste baratuǵın reaksiyalar. qaytar reaksiyalarda qarama qarsı belgi qóyıladı.
NH₃ ↔ N₂ + H₂

3. 
   Shınjırlı reaksiyalar - reaksiya shınjırlı dawam etedi.
   

Hár qanday shınjırlı reaksiya 3 basqıshda boladı.

1. 
   sırtqı faktorlar tásirinde (nur kvantı, qızdırıw, radioaktiv nur tásirinde) radikallar ónim boliw
   
2. 
   ónim bolǵan radikal basqa bir molekula menen birikib jańa ónim hám jańa radikal ónim boladı.
   
3. 
   Radikallar arasında reaksiya nátiyjesinde olar ápiwayı molekulalarǵa aylanadı hám radikalli shınjır toqtap qaladı.
   

M; H₂ menen Br₂ den HBr payda boliw reaksiyasinda.
1 ) Br₂ ^hv 2Br∙
2) Br∙ + H₂ → HBr + H∙
3) H∙ + H∙ → H₂
Br∙ + Br∙ → Br₂
Yaki CH₄ ti xlorlaniwi.
1 ) Cl₂ ^hv Cl∙ + Cl∙
CH₄ + Cl∙ → CH₃∙ + HCl
CH₃∙ + Cl₂ → CH₃Cl + Cl∙
CH₃Cl + Cl∙ → CH₂Cl∙ + HCl
CH₂Cl∙ + Cl₂ → СH₂Cl₂ + Cl∙
CH₂Cl₂ + Cl∙ → CHCl₂∙ + HCl
CHCl∙ + Cl₂ → CHCl₃ + Cl∙
CHCl₃ + Cl∙ → CCl₃∙ + HCl
CCl₃∙ + C₂ → CCl₄ + Cl∙