Kimyoviy jarayonlarning ko’pchiligi ikki qarama-qarshi yo’nalishda boradi, ya’ni reaksiya boshlangan vaqtda avval mahsulotlar hosil bo’ladi, birmuncha vaqt o’tgandan keyin bu mahsulotlar bir-biriga o’zaro ta’sir etib, qisman



Download 0,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/10
Sana14.01.2022
Hajmi0,53 Mb.
#365769
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
kimyoviy muvozanat

CaCO

CO

CaO

K

 



Lekin  geterogen  sistemali  kalsiy  oksid  va  kalsiy  karbonat  bug’larining 

bosimi  (Ra  SO

)  ayni  haroratda  o’zgarmas  kattaliklar  bo’lgani  uchun,  ularning 

nisbatini o’zgarmas qiymat bilan almashtirishimiz mumkin. 

U vaqtida;  K

m

 = K * R



SO2

,   Bundan R

SO2 

= Sonst kelib chiqadi. 



Bu  tenglamadan  ko’rinib  turibdiki,  SaSO

3

 



parchalanganda  hosil  bo’lgan 

SO

2



  ning  bosimi  istalgan  temperturada  aynan  shu 

haroratga  mos  bo’lgan 

o’zgarmas  kattalikdir.  Bu  bosim  SaSO

3

 



ning  dissotsiyalanish  bosimi  yoki  bug’ 

bosimi  deb  ataladi.  Uning  qiymati  faqat  haroratga  bog’liq,  lekin  sistemadagi 

SaSO

3

  va  S



aO  miqdoriga  bog’liq  emas.  Misol  tariqasida  SO

2

 



bilan  cho’g’ 

holatdagi 

ko’mir orasidagi reaksiya SO

2

 + S = 2SO 



Ning muvozanatini qarab chiqamiz. 

Bu 


reaksiyaning 

muvozanat 

konstantasi 

ifodasiga 

ning 


konsentratsiyasi  yozilmaydi,  chunki  uning  konsentratsiyasi  doimiy  sondir, 

demak:  



                              



2

CO

k



 

 



Reaksiyaning  boshlanish  davridagi  tezligi,  reaksiya  uchun  olingan  dastlabki 

moddalar  konsentrasiyalari  kupaytmasi  bilan  aniklanadi,  bunda  tugri  reaksiyaning 

tezligi  maksimal  kiymatga  ega  buladi.  Teskari  reaksiya  tezligi  esa  0  ga  teng  buladi. 

Tugri  reaksiya  tezligi  vakt  utishi  bilan  kamayadi,  chunki  H

2

  va  J


2

  konsentrasiyalari 

kamayib boradi va HJ maxsulotning konsentrasiyasi ortib boradi, shuning uchun teskari 

reaksiya tezligi hxam ortadi. Nixoyat, shunday bir payt keladiki, bunda V

1

=V

2



 buladi va 

sistemada kimyoviy muvozanat karor topadi. Demak, vakt birligida xosil bulayotgan va 

parchalanayotgan HJ molekulalarining soni bir biriga teng bo’ladi: 

 

V



1

=V

2



 yoki K

1

[H



2

][J


2

]=K


2

[HJ]


yoki 


 

  


2

2

2



2

1

I



H

HI

K

K

 



K

1

  va  K



2

 

o’zgarmas  qiymatlar  bo’lgani  uchun  ularning  nisbatlari  ham 



o’zgarmas qiymatdir, ya'ni: 

 

;



2

1

K



K

K

 



 

  


;

2

2



2

I

H

HI

K

 



bu  yerda,  K-  kimyoviy  muvozanat  konstantasi  deyiladi.  Umumiy  holda 

qaytar reaksiya aA+bB=cC+dD uchun muvozanat konstantasi quyidagicha  

   

   


;

b

a

d

c

B

A

D

C

K

 



Agar  kimyoviy  muvozanatda  turgan  sistemaga,  reaksiyada  ishtirok 

etayotgan  moddalardan  birortasini  qo

’shsak,  tugri  va  teskari  reaksiya  tezliklari 

o

’zgaradi,  vaqt  o’tishi  bilan  asta-sekin  yana  muvozanat  qaror  topadi.  Yangi 



muvozanat  xolatda  reaksiyada  ishtirok  etayotgan  hamma  moddalarning 

konsentrasiyalari  dastlabki  konsentrasiyalardan  farq  qiladi,  lekin  muvozanat 

konstanta o

’zgarmay qoladi.  

Reaksiya muhiti 

o’zgartirilmasa, muvozanat holat o’zgarmaydi. Kimyoviy 

muvozanatga quyidagi parametrlar ta'sir etadi. 



1) Reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentrasiyasi. 

 2) temperatura. 

 3) bosim (gazsimon moddalar bulsa). 

 (Katalizator esa fakat reaksiya tezligini uzgartiradi).  

Ush

bu  parametrlarning  birortasini  o’zgarishi  kimyoviy  muvozanatni 



siljishiga  olib  keladi.  Tashqi  faktorlar  (bosim,  temperatura,  moddalar 

konsentrasiyasi)  dan  birortasini 

o’zgarishi  natijasida  muvozanatni  qaysi 

tomonga siljishini Le-Shatelye prinsipi (1884 y) quyidagicha ifodalaydi;  




Download 0,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish