Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari

---

,,QURBONOVLAR MAKTABI’’ ATM KFO’: G’OLIB QURBONOV 

   telegram kanalimiz: @Qurbonovlarmaktabi 

 

~ 1 ~

 

 

KIMYONING ASOSIY TUSHUNCHA 

VA QONUNLARI 

 

1.1. a) kislorod; b) nitrat kislota; d) mis (II)-sulfat 

pentagidrati molekulalarining nisbiy molekular 

massasini, molyar massasini va haqiqiy massasini 

hisoblang. 

 

1.2. Bitta xlor molekulasining, ikkita temir 

atomining, uchta azot molekulasining massalarini 

(g) hisoblang. 

 

1.3. Insulin gormonining nisbiy molekular massasi 

5734 ga teng bo'lsa, insulin molekulasining haqiqiy 

massasini aniqlang. 

 

1.4. Xlorofil molekulasining haqiqiy massasi  

1,485 · 10

-18 

mg bo'lsa, uning molyar massasini 

hisoblang. 

 

1.5. 

Bitta molekulasining massasi 7,97 · 10

-23

 g 

bo'lgan noma'lum moddaning molyar massasini 

aniqlang. 

 

1.6. Fosfor molekulasining haqiqiy massasi  

2,0

6 · 10

-22

 g. Fosfor molekulasidagi molekulalar 

sonini aniqlang.  

 

1.7. 

Metanning 3,01 · 10

23

 ta molekulasidagi 

vodorodning massasini aniqlang. 

 

1.8. Moddalar bir xil miqdorda olingan bo'lsa, natriy 

gidrosulfitdagi kislorod atomlari soni, karbonat 

angidriddagidan necha marta ko'pligini aniqlang. 

 

1.9. a) 1 kg nitrit kislota; b) 19,6 g fosfat kislota;  

d) 26,1 g marganes (IV)-oksid necha mol va nechta 

molekulani tashkil etadi? 

 

1.10. 

a) 1,806 · 10

24

 ta azot (IV)-oksid molekulasi;  

 

b) 1,204 · 10

24

 ta ozon molekulasi qanday massaga 

ega? 

 

1.11. 0,25 mol magniy ortofosfat berilgan.  

a) magniy atomlarining; b) kislorod atomlarining;  

 d) fosfor atomlarining; e) fosfat ionlarining;  

f) elektronlarning miqdorlarini hisoblang. 

 

1.12. 36 g suvdagi har bir elementning atomlar 

sonini aniqlang. 

 

1.13. Ortofosfat kislota namunasida 1,5 g vodorod 

bor. Ortofosfat kislota molekulasining modda 

miqdorini hisoblang. 

 

1.14. 25,5 g ammiakdagi vodorod atomlarining 

modda miqdorini hisoblang. 

 

1.15. Bir stakan (200 ml) suvda nechta suv 

molekulalari bo'ladi? 

 

1.16. a) 5 mol suvda; b) 2,24 litr (n.sh.) ammiakda 

nechta vodorod atomlari bo'ladi? 

 

1.17. a) 2,7 g aluminiy; b) 0,06 mol suv; d) 0,1 mol 

kislorod atomlari tutgan kaliyaluminiyli 

achchiqtoshning KAl(SO

4

)

2

 

· 12H

2

O massasini 

toping. 

 

1.18. 1 m

3

 havoda 0,085 mg NO

2

; 3 mg CO; 0,05 mg 

SO

2

; 0,08 mg H

2

S bo'lishi inson sog'ligiga zarar 

yetkazmaydigan, k'opi bilan ruxsat etilgan miqdor 

hisoblanagi. Odam nafas olishi uchun bir sutkada 

o'rtacha 10 m

3 

havo kerak bo'ladi. Havoning shu 

hajmida NO

2

, CO, SO

2

, H

2

S larning ko'pi bilan 

ruxsat etilgan miqdorini aniqlang.  

 

1.19. Xlor suvni zararsizlantirish maqsadida 

ishlatiladi. 1 litr suvga 0,002 mg xlor sarf bo'lsa, 

500 g suvni xlorlash uchun sarf bo'ladigan xlorning 

massasini toping. Xlorning suv bilan reaksiya 

tenglamasini yozib, xlorlash jarayonining kimyoviy 

va biologogik maqsadini tushuntiring. 

 

1.20. Aluminiy gidroksiddagi vodorodning massa 

ulushini aniqalang. 

 

1.21. Suyaklar inson tanasining 20%-ini, kalsiy 

ftorid suyaklarning 0,3%-ini tashkil etsa, 70 kg 

odam suyaklaridagi ftorning massasini aniqlang. 

 

1.22. Odam organizmida qonning massa ulushi 8% 

atrofida bo'lishi ma'lum. 32 g qon yondirilganda 

0,33 g kul hosil bo'ldi. 150 mg kul tarkibida 16 mg 

temir bo'lishi tajrgibada isbotlangan. Massasi 80 kg 

bo'lgan odam qoni tarkibidagi temirning massasini 

aniqlang. 

 

1.23. Odam organizmida qonning massa ulushi 8%, 

har  100 g qonga 0,446 mg yod to'g'ri kelishi 

ma'lum. 70 kg odam qonidagi yodning massasini 

aniqalng.   

---