Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari nisbiy atom va nisbiy molekulyar massa. Modda miqdori

7.9. A+BC+D reaksiyada A va B moddalarning dastlabki konsentratsiyalari 3 mol/l dan bo‘lgan. Muvozanat qaror topgandan so‘ng C moddaning konsentratsiyasi 2,82 mol/l bo‘lsa, reaksiyaning muvozanat konstantasi qanday bo‘ladi? (Javob: 245,4).

7.10. 700 ^oC da A_2(g)+B_2(g)2AB reaksiyaning muvozanat konstantasi 62,0 bo‘lsa, shu haroratdagi teskari reaksiyaning muvozanat konstantasini hisoblang. (Javob:1,61·10^-2).

7.11. A+BC+D reaksiyada c_A=4; c_B=6 mol/l. Muvozanat konstantasi 40 bo‘lgan hol uchun qancha miqdor A modda reaksiyaga kirganligini hisoblang.

Yechish: Reaksiya tenglamasiga ko‘ra 1 mol A va 1 mol B moddalar ta'sirlashganda, 1 mol C va 1 mol D moddalar hosil bo‘lishini va ularning miqdorlarini x deb olsak, [A]=4-x va [B]=6-x bo‘ladi. Bularni muvozanat konstantasi formulasiga qo‘ysak:

hosil bo‘ladi. Bundan 39x²-400x+960=0 kelib chiqadi. Mazkur tenglamani echib:

x₁=6,42 va x₂=3,83 ildizlarni olamiz, ulardan birinchisi masala shartini qanoatlantirmagani (6,42>6>4) uchun ikkinchi ildizni qabul qilamiz. Bu qiymat A moddaning reaksiyaga kirgan miqdoriga to‘g‘ri keladi.

7.12. Hajmi 1 l bo‘lgan idishda 448 ^oC haroratda 0,5 mol HJ bo‘lib, H_2(g)+J_2(g)2HJ_(g) reaksiyaning muvozanat konstantasi 50,5. [H₂], [J₂] va [HJ] moddalarning muvozanatdagi konsentratsiyalarini toping.

Yechish: Moddalarning dastlabki konsentratsiyalari:

[H₂]=[J₂]=0 va [HJ]=0,5 M.

Reaksiya tenglamasi bo‘yicha 1 mol vodorodga 2 mol vodorod yodid to‘g‘ri kelishini hisobga olib, ta'sirlashadigan HJ konsentratsiyasini x deb olsak: [H₂]=[J₂]=x/2, [HJ]=0,5x M bo‘ladi. Bu qiymatlarni muvozanat konstantasi formulasiga qo‘ysak:

yoki

Bundan x=0,11 M.

, [HJ]=0,50,11=0,39 M.

7.13. 1100 K da CO_2(g)+H_2(g)CO_(g)+H₂O_(g) reaksiyaning muvozanat konstantasi 1 ga teng. Agar 2 mol CO₂ bilan 5 mol H₂ aralashtirilgan bo‘lsa, necha mol H₂ reaksiyaga kirishgan?

(Javob: 1,43 mol).

7.14. A+BC+D reaksiyada c_A=6; c_B=8 mol/l. Muvozanat konstantasi 2 bo‘lgan hol uchun A moddaning qancha miqdori reaksiyaga kirishgan? (Javob: 4 mol).

7.15. CH_4(g)+H₂O_(g)CO_(g)+H_2(g) reaksiyada qatnashuvchi ta'sirlashuvchi moddalarning boshlang‘ich konsentratsiyalari: [CH₄]=0,24 mol/l; [H₂O]=0,36 mol/l. Muvozanat qaror topganda metanning 85 % miqdori reaksiyaga sarflanganligi ma‘lum bo‘lsa, mazkur reaksiyaning muvozanat konstantasi topilsin.

Yechish: Reaksiyaning tenglamasi:

CH_4(g)+H₂O_(g)CO_(g)+3H_2(g).

Metanning reaksiyada qatnashgan qismi konsentratsiyasi: mol/l.

Reaksiyada qatnashgan H₂O konsentratsiyasi ham tenglamaga ko‘ra mol/l. Reaksiya tenglamasi asosida [CO]=0,204 mol/l va [H₂]=0,204·3=0,612 ekanligini topish qiyin emas. CH₄ va H₂O ning muvozanatdagi konsentratsiyalari:

[CH₄]=0,24-0,204=0,036 va [H₂O]=0,36-0,204=0,156 mol/l.

Olingan qiymatlarni

formulaga qo‘ysak:

bo‘ladi.

7.16. NO_(g)+O_2(g)NO_2(g) reaksiyaning muvozanat holatida [NO]=0,86; [O₂]=0,40; [NO₂]=0,78 mol/l bo‘lsa, shu reaksiyada qatnashgan NO va O₂ moddalarining boshlang‘ich konsentratsiyalari topilsin. (Javob: c_NO=1,64 mol/l; c_O2=0,79 mol/l).

7.17. HCl_(g)+O_2(g)H₂O_(g)+Cl_2(g) reaksiyada moddalarning muvozanatdagi konsentratsiyalari: [HCl]=0,02; [O₂]=0,04; [H₂O]=0,02; [Cl₂]=0,02 mol/l bo‘lsa, reaksiyaga kirishgan dastlabki moddalarning boshlang‘ich konsentratsiyalari qanday bo‘lgan? (Javob: c_HCl=0,06; c_O2=0,05).