Kimyoda kompyuter modellashtirish” fanidan savollar Kvant-mexanikasining asosiy tenglamasi?

20. UB va ko’rinuvchi spektrlar hisobi? Molekula ultrabinafsha va ko’rinuvchi nurlarni yutib, asosiy holatdan energiyasi yuqoriroq qo’zg’algan holatga o’tadi. Molekula yutgan nurlarni qayd qilish natijasida 200-800 nm sohasida yutilish spektrlari yuzaga keladi. Bu spektrlar UB-spektrofotometrda to’lqin uzunlikning optik zichlikka bog’liqlik grafigi ko’rinishida yoziladi. Asosiy holatdan qo’zg’algan holatga o’tish energiyasi quyidagicha topiladi:

Е = Е_k -Е₀ = h (…)

bu yerda, E-molekula energiyasining o’zgarishi, E_k, Е₀ – qo’zg’algan va asosiy holat energiyalari (k = 1,2, ..., n), h- Plank doimiysi, -nur chastotasi.

UB-spektrlarni interpretasiya qilishda va molekulalarning elektron sathlarini o’rganishda MO usuli keng qo’llanilmoqda. Organik birikmalar uchun -bog’, -bog’ hosil qilishda qatnashgan  va  tipdagi orbitallar mavjud. Undan tashqari bo’g’lanmagan elektron juft (n) ham MO hosil qiladi. Ularning energiyasi quyidagi tartibda oshadi:  <  < n. Qo’zg’alish jarayonida bu elektronlar energiyasi yuqori bo’lgan bo’sh orbitallarga, yani * va * orbitallarga ko’chadi.

Organik birikmalar uchun quyidagi elektron o’tishlari mavjud: *, * va n*:

UB-spektrlarning uzoq to’lqinli sohasida reaksion qobiliyati yuqori bo’lgan  va n elektronlarning, yani * va n* ko’chishlar tufayli yuzaga kelgan cho’qqilar (polosa, soha) kuzatiladi. UB-spektrlarni nazariy o’rganish yordamida yutilish cho’qqilariga sababchi xromoforlarni, molekulaning elektronodonor, elektronoakseptor qismlarini va ular orasidagi elektron ko’chish natijasida yuzaga keladigan ichki molekulyar zaryad ko’chish cho’qqilarini aniqlash mumkin.