«kimyo-texnologiya»

Paxtani saqlash usullari  
  
1. 
Paxtaga tashqi havo namligining ta’siri. Paxta asosan sentyabr, oktyabr 
va noyabr oylarida tayyorlanadi. Paxta tozalash zavodlari shu uch oy davomida bir 
mavsum tayyorlangan paxtaning taxminan, 20% ini ishlay oladi. Uning qolgan ko’p 
qismini  uzoq  vaqt  saqlashga  tug’ri  keladi.  Paxta  gigroskopik  materialdir.  U 
atmosferaga  keragidan  ortiq  namlikni  beradi,  yoki  kerakli  namlikni  atmosferadan 
olishi mumkin.  
Buntlardagi paxtaning namligi atmosfera havosi namligiga bog’liq. Shuning 
uchun paxta uzoq saqlanganda tolaning tabiiy xususiyatlarini buzilmasligiga yaxshi 
e’tibor berish kerak. Namligi 14,5 % dan yuqori bo’lgan paxtani tez orada quritilishi 
lozim bo’lganligi uchun uni quritish-tozalash tsexi (KTTS) yaqinida joylashtiriladi. 
Namligi 14 % gacha bo’lgan paxta tozalash tsexi (TTS) zonasida saqlanadi.   
2. 
Paxtaning  qizish  tabiati.  Paxtaning  keragidan  ko’proq  namligi  va 
gigroskopik xususiyati uni qizishga olib keladi. Ayniqsa, mashinada terilgan paxta 
namlik  jihatdan  strukturasi  bir  xil  bo’lmaydi.  Paxtaning  ba’zi  bir  bulaklarining 
namligi 14-18% va undan ortiq (20-23%) bo’lishi mumkin.   
Bunday  paxta  buntlarga  bosilganda,  uning  yukori  namlikka  ega  bo’lgan 
qismlaridan past namlikka ega bo’lgan qismlariga nam o’ta boshlaydi. Natijada ba’zi 
bir qismlarining 3-5 kun o’tgandan keyingi harorati 50°C gacha ko’tarilishi mumkin. 
Paxta uchun xavfsiz bo’lgan eng katta harorat 30 
0
C. Paxtaning harorati 45°C ga 
yetganda, tolasining uzilish kuchi 8 marta kamayadi, Chigitdan moy chiqish miqdori 
ham keskin pasayadi. Paxtaning buntdagi qizishi butun bunt bo’yicha yoki bulmasa 
nuqtaviy bo’lishi mumkin.  
 
 

---