Kimyo tarixi predmeti nimani o’rganadi

284. XX asr kimyosining xarakterli belgilari va XXI asr kimyosining rivojlanishi
XX asrda kimyoning xarakterli belgilariga quyidagilarni kiritish mumkin: Organik kimyo va anorganik kimyo mustaqil holda rivojlanib juda katta ilmiy hamda amaliy natijalarga erishildi. Shu bilan birgalikda bu fanlar bir-biriga juda yaqinlashdi, bunga misol qilib metalloorganik kimyo va koordinasion birikmalar kimyosini aytish mumkin. Bu fanlar bir-biriga shunchalik yaqinlashib ketdiki, ular o’rtasida aniq chegaraviy soha qo’yish mumkin emas. Bu fanlar ichida fizik-kimyoviy tadqiqotlar juda rivojlanib ketdi. Buning natijasida fizikaviy kimyo, fizikaviy organik kimyo, kimyoviy fizika predmetlari alohida vujudga keldi. Kimyo fani bilan fizika fani o’rtasida termokimyo, elektrokimyo, radiokimyo, sirt yuza hodisalari kimyosi, eritmalarning fizik kimyosi, yuqori bosim kimyosi va h.k. fanlar paydo bo’ldi. Fanlarga bo’linish yana tadqiqot qilinayotgan manbalarga qarab ham paydo bo’ldi. Elementlar kimyosi, birikmalar kimyosi va boshqalar. Shunday qilib, bular fandagi differensiallashuvni ko’rsatsa XX asr kimyosining yana bir xarakterli tomoni kimyoning fizika, biologiya, matematika geologiya va boshqa fanlar bilan integrasiyasining rivojlanganligidir. Fanlarning gibridlanishiga sabab bo’lgan narsalardan biri nazariy kimyoning evolyusiyasi uchun xizmat qiladigan instrument fizik – kimyoviy analiz bo’lib xizmat qildi. Fizikaviy metodlar – mass – spektrometriya, spektrofotometriya, rentgen analizi, yadro-magnitli rezonans va boshqalar fanning rivojlanishi uchun salmoqli xizmat qildi. Navbatdagi eng xarakterli xususiyatlardan biri kimyoning nazariy asosi atomlar tuzilishi, kvant mexanikasining quyidagi uchta postulati yaratilishi bilan fundamental fanga aylanganligidir: - klassik mexanikadagi Gamilton-Yakobi tenglamasi o’rniga Shredinger tenglamasining yaratilishi; - energetik qavatlarda spin xolatlarga o’tuvchi elektronlarni ko’rsatuvchi Pauli prinsipining taklif qilinishi; - spin va zaryadlarning zichligini xarakterlovchi to’lqin funksiyasining yaratilishidir. Bu 3 postulat kimyoviy reaksiyalarni fizikaviy jarayon ekanligini, bunda yadro va elektron bulutlarning qayta taqsimlanishi vujudga keladi deb tushuntirish uchun asos bo’lib xizmat qildi.
XXl asrda kimyoning rivojlanishidagi asosiy yo’nalishlar quyidagilar bo’lishi bashorat qilinmoqda. Kimyoviy jarayonlar va molekulalar o’rtasidagi reaksiyalar mexanizmini boshqarish, turli xil kimyoviy omillardan foydalanish (kompleks hosil bo’lishi, solvatlanish, kataliz) va fizik ta’sirlar (yorug’likdan, mexanikagacha) natijasida kimyoviy jarayonlarni boshqarish kimyodagi uchinchi konsepsiyadir.