Kimyo tarixi predmeti nimani o’rganadi

184 Semyonovning zanjir reaksiyasi haqida ma’lumot bering
1956y Nоbel mukоfоti sоvrindоri S.N. Хinshelvud (Hinshelwood)ning asоsiy ilmiy ishlari zanjir reaksiyalariga bag’ishlangan, gоmоgen kataliz va shu turdagi reaksiya meхanizmlarini o’rgangan. N. N. Semyonоv bilan birga zanjir reaksiyalar nazariy asоslarini ishlab chiqgan. Хinshelvud aldegid, ketоn va bоshqa оrganik birikmalarning parchalanish kinetikasini o’rgangan. U hujayraning o’sish tezligi muhitdagi CО2, aminоkislоtalar va b. miqdоriga bоg’liqligini kashf etgan. Radikal reaksiyalar kam energiya talab qiluvchi zanjir reaksiyalar bo’lganligi sababli tez sоdir bo’ladi. Radikal almashinishning umumiy sхemasi: R + H C6H4X RC6H4X + H yoki R Y + H C6H4X RC6H4X + HY reaksiya tezligi:  = k [RY] [C6H5X] Radikal almashinishda benzоl halqasiga neytral radikal hujum qiladi. Ushbu radikal reaksiya tezligiga ta’sir qilmaydi yoki radikal reaksiyaning o’tish bоsqichidagina hоsil bo’ladi.
185 O’zbekistonda kimyo fanining rivojlanish bosqichlari.
Miloddan avvalgi 1- minginchi yillar o’rtalarida O’rta Osiyoda zargarlik, to’qimachilik, rudalardan metallar olish rivojlandi. U asrning ikkinchi yarmi va oltinchi asrning boshlarida Turk hoqonligi davrida Farg’ona va So’g’dda oltin, mis, temir, simob qazib olingan. Shu davrda har xil kimyoviy ishlar – neft, gaz, ko’mir qazib olish amalga oshirilgan. Samarqand va Buxorada oq qog’ozlar ishlab chiqarilgan, qovunlarni saqlash uchun va suvlarni yurgizish uchun qo’rg’oshinli mahsulotlardan foydalanilgan. O’rta asr boshlarida qishloq xo’jaligi, hunarmandchilik, konchilik, oyna yasash, mineralogiya, medisina va kimyo rivojlandi.
Abu Rayhon Beruniyning (980-1048) «Qimmatbaho toshlarni bilib olish bo’yicha ma’lumotlar to’plami» ma’danshunoslik sohasidagi eng yirik asar hisoblangan. Abu Ali ibn Sino (980-1037) Uning fikricha kimyoviy bilimlar oddiy moddalardan oltin olishga emas, balki dorivor moddalar yaratishga xizmat qilishi kerak. Tibbiyotda Abu-Bakr ar-Roziyning «Tib ilmining barcha soxasini o’z ichiga qamrab oluvchi kitobi» va «qisqa vaqt ichida davolash»dir kitoblari «Tib qonunlari» gacha medisina fanida asosiy qo’llanma bo’lib kelgan.