«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Vodorodni VII chi ya’ni galogenlar gruppasiga kiritish uchun quyidagi asoslar bor:
1. Sirtqi elektron qavatlarining o’xshashligi vodorodda ham, galogenlarda ham barqaror qavat (2 va 8 elektronli) hosil qilish uchun 1ta elektron yetishmaydi. Bu vodorodni VII gruppaga kiritish uchun asosiy argumentdir.
2. Vodorod ham, galogenlar ham metallmaslar bo’lib, vodorodning ham (H₂), galogenlarning ham (Cl₂, Br₂, J₂, F₂) molekulalari ikki atomdan tashkil topgan. Bog’lar tabiati ham bir xil.
3. Vodorod ham galogenlarga o’xshab –1 valentlik namoyon qiladi: , , , .


Vodorodni VII gruppaga kiritmaslik uchun quyidagi asoslar bor:
1. Vodorod faqat 1ta elektron berishi mumkin. Galogenlar esa 7gacha, ya’ni vodorod (+1) valentlik namoyon qiladi, galogenlar esa (+1) dan (+7) gacha. Demak, vodorod va galogenlardagi faqat bitta o’xshash valentlik (+1) holatini asos qilib olish (H ni VII gruppaga kiritish) kamlik qiladi.
2. H^–1 ion Cl^–, Br^–, J^–, F^– ionlariga nisbatan barqaror. Masalan, H^– suvda mavjud bo’la olmaydi, u tezda gidroksoniy ioni (H₃O⁺) bilan reaksiyaga kirishib, erkin vodorod hosil qiladi:
H₃O⁺ + H^– = H₂O + H₂
3. Vodorodning elektronga moyilligi galogenlarga nisbatan kam. M: F-81,2 kkal/g-atom, J>4,2 kkal/g-atom, H-16,5 kkal/g-atom. Demak, vodorod elektronni galogenlarga nisbatan juda qiyinlik bilan qabul qiladi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, H ni I gruppaga qo’yishdan ko’ra VII gruppaga qo’yish to'g'riroq. Lekin qat’iy u yoki bu gruppaga kiritish noto'g'ri.
Vodorod izotoplari: 1) -protiy; 2) -deyteriy; 3) yoki T-tritiy. Tritiy beqaror. U o’zidan elektron chiqarib, aniqrog’i geliy izotopiga aylanadi.
– e → geliy izotopi; Tritiyni
+ = + usul bilan olish mumkin.
Bu reaksiyani biz termoyadro reaksiyalarini o'tganda ko'rgan edik. Butun yer sharida (bunga atmosfera ham kiradi) ni zapasi 2-3 kg ga yaqin.