«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Ishlatilishi: aminlar organik asoslar sifatida, dori-darmonlar, erituvchilar, pestitsidlar sifatida ishlatiladi.


2. Diaminlar
Molekulasida ikkita aminoguruh saqlagan birikmalar diaminlar deyiladi.

Diaminlarning formulasi	Nomlanishi
	Dimetilendiamin; 1,2-diaminoetan
	Trimetilendiamin; 1,3-diaminopropan
	Propildiamin; 1,3-diaminopropan
	Geksametilendiamin;1,6-diaminogeksan

Diaminlar aminlarni olishdagi barcha usullar bilan olinishi mumkin. Masalan:

Geksametilendiamin (GMDA) sanoatda adipin kislotadan quyidagicha olinadi:

GMDA naylon tolasi olishda ishlatiladi. Naylon tolasi GMDA bilan adipin kislotani o’zaro polikondensatlab olinadi:



Diaminlar organik kimyoda polimerlar olish, dori-darmonlar ishlab chiqarishda ishlatiladi.


3. Aromatik aminobirikmalar
Aromatik yadrosining vodorod atomi o‘rnida -NH₂ guruhi tutgan birikmalar aromatik aminlar deb ataladi.
Eeng sodda aromatik aminga
Nomlanishi.Anilinning bitta metil o’rinbosar tutgan gomologi 3 xil izomeriya ko’rinishida bo’ladi va ular quyidagicha nomlanadilar:

Agar aromatik amin molekulasida azot atomi bitta aromatik halqaga bog‘langan bo‘lsa birlamchi, ikkita aromatik halqaga bog‘langan bo‘lsa ikkilamchi, uchta aromatik halqaga bog‘langan bo‘lsa uchlamchi aromatik amin deb ataladi: Bundan tashqari ular toza aromatik va alkil aromatik aminobirikmalar ko’rinishida ham mavjud bo’ladilar

N-metilanilin N,N-dimetilanilin
Aromatik yadroda bir nechta aminoguruh bo‘lishi ham mumkin:

Aminoguruhi yon zanjirda joylashgan aminobirikmalar yog’ qator aminobirikmalarning xossalarini takrorlaydilar.