Kimyo” kafedrasi “Himoyaga tavsiya etildi”

Kumushning olinish usullari.

1. Sianid usuli:

AgCl + 2KCN = K[Ag(CN)₂] + KCl

Ag₂S + 4KCN = 2K|Ag(CN)₂] + K₂S

Zn + 2K|Ag(CN)₂] = 2Ag + K₂[Zn(CN)₄]

2. Amalgamalarni parchalab olinadi:

Ag₃Hg = 3Ag + Hg

Kumush idishlar, asboblar, taqinchoqlar, jarrohlik uskunalari tayyorlashda ishlatiladi. Taqinchoqlar tayyorlashda tamg‘a (proba) qo'yiladi. Kumush tamg‘asi 800—875 orasida bo‘ladi. Bu 1000 tarkibiy qismdan 800—875 qism kumush, qolganlari qo‘shimchalar ekanligini ko‘rsatadi. Ko'p miqdorda kumush birikmalari fotografiya maqsadlari uchun sarflanadi.

Ag⁺¹ birikmalari. Kumushning oksidlanish darajasi +1 bo‘lgan birikmalari ko‘p uchraydi. Lekin +2 va +3 birikmalari ham bor.

Kumush II va III valentligi birikmalari juda beqaror, faqat kompleks birikmalar holida mavjud.

Ag₂O qora qo‘ng‘ir rangli kristall modda:

2Ag₂0 = 4Ag + 0₂

H₂ + Ag₂O== H₂O + 2Ag

H₂O₂ + Ag₂O = O₂ + 2Ag + H₂O

Bu reaksiyalarda kumush oksidi oksidlovchi. Kumush (I) oksidi ammiakda yaxshi eriydi:

Ag₂0 + 4NH₄OH = 2[Ag(NH₃)₂]OH + 3H₂0

Bu reaksiyalarda kompleks asoslar hosil bo'ladi.

AgOH beqaror birikma bo‘lib, kumush nitratga ishqorlar ta’sir qilib olinadi:

2AgN0₃ + 2NaOH = 2AgOH + 2NaN0₃

2AgOH = Ag₂0 + H₂0

Kumushning galidlari kumush ftoriddan boshqasi yomon eriydi:

HF + AgF = H[AgF₂]

3HF + AgF= H₃[AgF₄]

Kumush oksidi HF da eriydi va eruvchan tuz AgF ni hosil qiladi:

Ag₂0 + 2HF = 2AgF + H₂0

AgF ni Ag₂C0₃ ga HF ta ’sir etib ham olish mumkin:

Ag₂CO₃ + 2HF = 2AgF + H₂0 + CO₂

AgF • 2H₂0 yoki AgF • 4H₂0 rangsiz kristallar hosil qilishi kuzatilgan.

AgCl ammiak bilan oson komplekslar hosil qiladi:

[Ag(NH₃)₂]Cl, Na₃[Ag(S₂0₃)₂], Na[Ag(CN)₂]

Ag⁺ ioni kuchsiz kislotali muhitda kuchli oksidlovchi:

Zn + 2AgN0₃ = 2Ag + Zn(N0₃)₂

Kumush xloridi AgN0₃ ga xlorid kislota tuzlari ta’siridan olinadi:

AgN0₃ + NaCl = AgCl + NaN03

Kumush xlorid fotoqog'ozlarda ishlatiladi:

2AgCl = 2Ag + Cl₂

Kumush bromid fotoplyonkada ishlatiladi:

2AgBr = 2Ag + Br₂

Kumush galidlari fiksaj ta’sirida eriydigan galogenidlar hosil qilib plyonka va qog‘ozdan nur ta’sirida o‘zgarishga uchramagan galidlar qavatini yo'qotadi:

AgG + 2Na₂S₂0₃ = Na₂[Ag(S₂0₃)₂] + NaG

AgJ birikmasi kompleks hosil qilmaydi. Ag₂S kumushning eng yomon eriydigan tuzi. U quyidagicha olinadi:

2AgN0₃ + H₂S = Ag₂S₄ + 2HN0₃

Kumush nitrat suvda yaxshi eriydi va gidrolizga uchramaydi:

3Ag + 4HN0₃ = 3AgN0₃ + NO + 2H₂0

Kumush birikmalari fotoqog‘oz, fotoplyonkalar tayyorlashda, tibbiyotda dezinfeksiya qiluvchi modda sifatida ishlatiladi. Ag⁺ ionlari tibbiyotda bakteriyalar o‘sishini to ‘xtatish uchun qoilaniladi.

Bir og‘irlik hissa AgN0₃ bilan ikki og‘irlik hissa KN0₃ eritmasi lyapis deb ataladi va tibbiyotda ishlatiladi.