Kimyo – biologiya

Nazorat uchun savollar.

1. 
   Nafas olishda karbonat angidrid qanday ajralib chiqadi?
   

2. 
   Mashg’ulotni o’tkazish uchun qanday jihozlar ishlatiladi?
   

3. 
   Urug’lar normal nafas olishi uchun kislorod qanday yetkazib turiladi?
   

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   Mustaqimov G.D. O’simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiyasi asoslaridan amaliy mashg’ulotlar. T. 1990.
   
2. 
   Sulaymonov A.S. Tretyakov K.G. O’simliklar fiziologiyasidan amaliy mashgulotlar. T.1976.
   
3. 
   Burigin V. A. va boshq. Botanika va o’simliklar fiziologiyasi asoslari. T. 1972.
   

4. 
   Gavrelinko V. F. va boshq. Bolshoy praktikum po fiziologii rasteniy. M. 1975. 5.Genkel P.A. Fiziologiya rasteniy. M. 1975.
   

6.Alimbekov M. U, Inogomomva M. T, Umarov X. T. O’simliklar fiziologiyasidan yozgi amaliy mashgulotlar. T. 1977.
18. Laboratoriya ishi.
Mavzu: O’simliklarning nafas olish koeffisiyentini aniqlash.
Umumiy ma’lumot:


^{Nafas olishda ajralib chiqadigan karbonat angidrid (CO}2^{) miqdorining qabul qilingan kislorod} miqdoriga bo’lgan nisbati nafas olish koeffisiyenti deyiladi. Bu ko’rsatkich nafas olish prosessida sarflangan organik birikmaning turini aniqlashga ham yordam beradi.
Darhaqiqat, nafas olishda uglevodlar sarflansa, nafas olish koeffisiyenti 1 ga teng bo’lishi tenglamadan ko’rinadi:

C H O  6O

 6CO

• 
  6H Oёки ^CO2
  

_ 6CO_{2  1}

6 12 6 2
2 2
2
6O₂

O
Moyli o’simliklarda nafas olish prosessi moy kislotalar hisobiga borganligidan koeffisiyenti 1 dan kichik bo’ladi. Masalan:

C H O  26O


18CO
18H Oёки ^CO2
_ 18CO₂

 0,69

18 36 2 2
2 2
2
26O₂

O
Nafas olish prosessi organik kislotalar hisobiga borsa, koeffisiyent quyidagi tenglama asosida 1 dan katta bo’ladi.

2H ₂

C₂O₄

 O₂

 4O₂

• 
  2H
  

Oёки ^CO2

2
O_2
 4CO_{2  4}
O₂

Bu reaksiyaga asosan kislorodi kam birikmalar sarflanganda nafas olish koeffisiyenti 1 dan kichik, kislorodi ko’p bo’lgan birikmalar sarflanganda esa 1 dan katta bo’lar ekan. Nafas olish koeffisiyentini aniqlashda, odatda, moyli o’simliklar maysasi ishlatiladi.

11. 
    rasm. Nafas olish koeffisiyentini aniqlashda ishlatiladigan asbob:
    

1-probirka; 2-egri shisha kapillyar; 3-millimetrli qog’oz; 4-shisha kapillyarning teshigi; 5-kapillyar uchiga joylashtirilgan suv tomchisi; 6-kauchuk tiqin; 7-nish otgan urug’lar; 8-ishqor shimdirilgan filtr qog’oz.