Kimyo – biologiya

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   Mustaqimov G.D. O’simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiyasi asoslaridan amaliy mashg’ulotlar. T. 1990.
   
2. 
   Sulaymonov A.S. Tretyakov K.G. O’simliklar fiziologiyasidan amaliy mashgulotlar. T.1976.
   
3. 
   Burigin V. A. va boshq. Botanika va o’simliklar fiziologiyasi asoslari. T. 1972.
   

4. 
   Gavrelinko V. F. va boshq. Bolshoy praktikum po fiziologii rasteniy. M. 1975. 5.Genkel P.A. Fiziologiya rasteniy. M. 1975.
   

17. Laboratoriya ishi.


Mavzu: Nafas olishda ajralib chiqadigan karbonat angidrid ^{gazi (CO}2^{) ni aniqlash.}
Kerakli o’quv materiallari:
To’rtta kolba, egri nay o’rnatilgan kauchuk tiqinlari, kauchuk naylar, aspirator, ungan urug’ ^{yoki ko’kargan o’simlik organlari, Ba(OH)}2 ^eritmasi.
Darsning maqsadi. O’simliklar urug’larini nafas olish jarayonini aniqlash.


Ishning bajarilishi.

Bu mashg’ulotni o’tkazish uchun 200-300 sm³ hajmdagi to’rtta kolba olinadi. Kolbalarning og’zi ikkita egri shisha nay o’rnatilgan kauchuk tiqinlar bilan mahkam qilib berkitiladi.

SHisha naylarning biri uzun bo’lib, kolba tagiga 1 sm yetmasdan turishi kerak. Ikkinchisi kalta bo’ladi. Kolbalar kauchuk nay vositasida shisha nay orqali tutashtiriladi.
^{Birinchi, ikkinchi va to’rtinchi kolbalarning yarmigacha Ba(OH)}2 ^{eritmasi qo’yiladi, uchinchi} kolba esa ungan urug’ yoki o’simlikning boshqa organi bilan to’ldiriladi. To’rtinchi kolbaga suv to’ldirilgan katta ballon-aspirator tutashtiriladi.
Urug’lar normal nafas olish uchun zarur kislorod aspirator yordamida tashqi havodan yetkazib turiladi. Aspiratorning jumragi ochilib, undagi suv oqizilganda ichidagi havo siyraklashadi.
Aspirator vositasida ulangan kolbalar orqali tashqaridan havo o’ta boshlaydi. Havo tarkibidagi ^{karbonat angidrid birinchi va ikkinchi kolbalardagi Ba(OH)}2 ^{eritmasi tomonidan yutiladi.
Tiniq barit suvining loyqalanib oq cho’kma hosil qilishi CO}2 ^{gazi yutilganini ko’rsatadi.}

Karbonat angidriddan tozalangan havo va uning tarkibidagi kislorod uchinchi kolbaga o’tib, undagi o’simlik organlari tomonidan nafas olishda qabul qilinadi. yutilgan kislorod o’rniga ^{karbonat angidrid gazi ajralib chiqadi. Ajralib chiqqan CO}2 ^{gazi to’rtinchi kolbadagi Ba(OH)}2 eritmasi tomonidan yutiladi. Tiniq barit suvi loyqalanib, oq cho’kma hosil qiladi. Demak,

o’simliklar ham boshqa tirik organizmlar singari nafas olish vaqtida kislorod o’zlashtirib, karbonat angidrid gazi ajratib chiqarar ekan. Birinchi va ikkinchi kolbalarga nisbatan, to’rtinchi kolbadagi cho’kmaning miqdori ko’proq bo’ladi.