Kimyo – biologiya

15 .Laboratoriya ishi.
Mavzu: Fotosintez jarayonida kislorod ajralib chiqishini aniqlash.
Umumiy ma’lumot:

O’simlilar fotosintez jarayonida karbonat angidridni yutib kislorod ajralib chiqaradi. Bu jarayon tabiatda moddalar almashinuv jarayonini muvofiqlashtirib turadi. Quruqlikda va suvda yashovchi o’simliklar bu jarayonni bir xilda amalga oshiradilar.Tajribada kislorodni ajralib chiqishini suv muhitida o’suvchi elodiya o’simligida aniqla ancha qulay hisoblanadi. CHunki suvli muhitda gaz ajralib chiqayotganda pufakchalar hosil bo’ladi. Ajradib chiqqan pufakchalar hisobiga kislorod ajralib chiqayotganiga xulosa qilish mumkin.

Kerakli o’quv materiallari:

Elodiya (suv o’simligi) katta banka, shisha voronka, probirka, gugurt.

Darsning maqsadi:

Fotosintez jarayonida kislorodning ajralib chiqishini o’rganish.

Ishning borishi:

Mashg’ulotni bajarish uchun bankaga suv qo’yiladi va ichiga elodiya o’simligi poyasidan bir nechta kesib olib, kesik tomonini yuqoriga qilib joylashtiriladi. Suv ichida poyaning kesigi yangilanadi. SHisha voronkani bankadagi suv o’simligi ustiga tushiriladi. Bunda voronka uchi ^{ham suvga botib turishi kerak. Suvga ozgina choy sodasi (NaHCO}3^{) solib, karbonat} angidridga boyitiladi. Probirkaga yaxshilab suv to’latib, bosh barmoq bilan yopib suv ichida voronka uchiga kiygizamiz (8-rasm).

8. 
   rasm. Suv o’tlaridan fotosintez vaqtida kislorod ajralib chiqishi.
   

Bu vaqtda poyaning kesilgan joyidan kislorod pufakcha shaklida ajralib chiqib, probirkaga yig’ila boshlaydi. Probirka gazga to’lgandan keyin uni ehtiyotlik bilan olib og’ziga cho’g’ yoki gugurt cho’pi tushirilsa, kislorod ta’sirida yonib ketadi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Atmosferada qancha miqdorda kislorod bo’ladi?
   

2. 
   Kislorodning o’simliklarga qanday ta’siri bor?
   

3. 
   Fotosintez jarayonida kislorod ajralib chiqishini qanday aniqlash mumkin?