Кимёвий жараёнлар энергетикаси

7. Metall karbonillar. Metallarning uglerod (II)-oksid bilan xosil qilgan birikmalari –karbonillar deyiladi. Ni(CO)₄ birinchi olingan karbonil. Karbonillar toza metallar olishda ishlatiladi.

8. Ko’p o’zakli koordinatsion birikmalar – da metall atomi markaziy ion vazifasini bajaradi. Bularda markaziy ionlar bir-biri bilan “ko’prik rolini” bajaruvchi atom yoki atomlar gruppasi orqali bog’langan bo’ladi. Ko’prik rolini ON^-, NH^-, O^2-, S2^-, Cl^-, CH3COO^-, SO^2-₄ o’tashi mumkin.

9. P-koordinatsion birikmalar. P-ligandlar jumlasiga to’yinmagan organik birikmalarning molekulalari (atsetilen, etilen, tsiklopentadien S₆N₆, olefinlar va ularning xosilalari), SO va boshqa moddalar kiradi. P-ligandlar bilan metallar orasida hosil bo’lgan birikmalar P-koordinatsion birikmalar deb ataladi.
Metallarning klasterlari

Klaster deganda shunday koordinatsion birikmalarni tushunish kerakki, ularning tarkibidagi markaziy atomlar o’zaro bevosita va ko’prik vazifasini o’tovchi ligandlar orqali birikkan bo’ladi. Atomlanish energiyasi katta qiymatga ega bo’lib, suyuqlanish va qaynash temperaturasi yuqori bo’lgan metallar klasterlar hosil qiladi. Bularga Mo, W, Ta, Nb, Re, Hf. Pt va boshqalar kiradi. Metall klasteri turg’un bo’lishi uchun metall atomining d-orbitallari ikkinchi metall atomining d-orbitallarini ko’proq qoplashi kerak.