«Кимёда замонавий компьютер моделлаштириш усуллари» фанидан оралиқ назорат саволлари

47.Mopac дастурида реакцияларни реакция координаларини кўрсатиш орқали моделлаштириш. 
Mopac dasturida dastlabki va oxirgi birikmalar z-matritsasini belgilangan tartibda kiritib, “SADDLE” kalit so‘zi yordamida 
reaksiyaning o‘tish holatini aniqlash mumkin. Masalan, 1-metil guruhidagi H atomini 2-C atomiga ko‘chishidagi o‘tish holatini 
topish input fayli: 
WinMopac “Reaction coordinate” qismidagi STEP1 va POINT1 kalit so‘zi bilan C-Cl bog‘ining uzayishini, STEP2 hamda POINT2 
kalit so‘zlari bilan C-O masofani belgilab, hisoblashlarni amalga oshirish mumkin. Bu hisoblash natijasida bog‘ uzunliklarining 
energiyaga bog‘liqlik diagrammasini olish mumkin.
Reaksiyalarni modellashda muhim jihatlardan biri “teskari reaksiyani modellash”dir. To‘g‘ri va teskari reaksiya energetik 
xarakteristikalari bir-biri bilan mos tushsa hisoblashlarning qoniqarli o‘tganligini ko‘rsatuvchi faktorlardan biridir. 
48.RM1, PM6, PM7 ярим эмпирик ҳисоблаш усулларининг АМ1 ва РМ3 усулларидан фарқли жиҳатлари нимада? 
Metalloorganik birikmalarni hisoblash usullari cheklangan. Molekulyar mexanika usullaridan faqat UFF, Ghemical va mm+ 
metalloorganik hamda kompleks birikmalarni modellashtirishga mo‘ljallangan.
MNDO, AM1 va PM3 yarim empirik usullari faqat bir nechta metallarni tutgan organik birikmalarni hisoblay oladi: 
sistemadagi 70 ta elementni (d-metallar hammasini) tutgan birikmalarni hisoblash imkoniyatini tug‘dirdi.
Keyingi paytda Popl tomonidan yaratilgan bazis to‘plamlaridan farqli ravishda davriy sistemadagi ko‘pchilik elementlarni tutgan 
birikmalarni hisoblash imkoniyatiga bir nechta guruh bazis to‘plamlari yaratildi. Bunga Dunning (cc-pVNZ va b.) va Karlsure 
(def2-SVP va b.) bazis to‘plamlari misol sifatida keltirish mumkin.
DFT usullari ichida gibrid (B3LYP va PBE0) usullar bilan bajarilgan hisob-kitoblar ilmiy maqolalarda ko‘p kuzatiladi.
Kovalent yoki ion bog‘li metalloorganik/anorganik birikmalarni yuqorida keltirilgan hisoblash usullarida modellashtirib, fazoviy 
tuzilishi, elektron va energetik xarakteristikalarini (PM7, ab initio va DFT usullarida) olish mumkin. Ammo koordinatsion 
birikmalar hisob-kitoblari ancha murakkabliklar tug‘diradi.
Ma’lumki, kompleks birikmalar geometriyasi markaziy atom koordinatsion soniga bog‘liq. Koordinatsion soni markaziy atom 
bilan donor-akseptor bog‘ orqali bog‘langan donor atomlar soni orqali ifodalanadi. Ko‘p hollarda u 2 va 9 oralig‘ida bo‘ladi. 
Koordinatsion bog‘lar soni metal va ligandlarning o‘lchami, zaryadi va elektron konfiguratsiyasiga bog‘liq.