Кимё фанидан абитуриентлар

AVOGADRO QONUNI. MOLYAR HAJM

1811-yilda A.Avogadro ushbu qonunni ochgan:

• 
  Bir xil sharoitda o’zaro teng hajmdagi turli xildagi gazlarda molekulalar soni teng boiadi. Har qanday gazning 6,0210²³ ta zarrasi (1 moli) normal sharoitda 22,4 l hajmni egallaydi.
  
• 
  ^{Modda hajmining  ga uning miqdoriga nisbati shu moddaning molyar hajmi V}M ^deb
  

V
ataladi: V_M  _
Jadval-3

Modda

Mr

Molyar massasi

Molyar hajmi

Molekkulyar soni

^H2	2	2gr	22,4 1	6,02.10^23 ta
^CO2	44	44gr	22,4 1	6,02.10^23 ta
^CI2	71	71gr	22,4 1	6,02.10^23 ta

Gazning zichligini topish uchun
  ^M
V_m
formuladan foydalanamiz.

Gazning nisbiy zichligini topish uchun
D  ^M1
M ₂
formuladan foydalanamiz.

Gazning hajmi, bosimi va temperatura orasidagi bog’liqlik,odatda BoyI-Marioti va Gey- Lynssaklaming gazlarga oid qonunlarini birlashgan tenglamasi bilan ifodalanadi.
PV _ P₀V₀
T T₀

Har qanday gazning bir moli uchun
P₀V₀ T₀
o’zgarmas kattalik ekanligini D.I.Mendeleev aniqladi

va R harfi bilan ifodalanadi R-gazning o’zgarmas doiniysi deb ataldi. Demak
P₀V₀ T₀
n mol gaz

uchun PV=nRT n= ^m bo’lganligi uchun

M

PV 
^m RT M
bo’ladi.

KIMYOVIY REAKSIYALARDA ENERGETIK HODISALAR

Kimyoviy reaksiyalarning davomida issiqlik (energiya) chiqishi yoki yutilishiga qarab ham ekzotermik va endotermik reaksiyalarni farqlash mumkin.

• 
  Kimyoviy reaksiyalarda ajralib chiqadigan energiya kimyoviy energiya deb ataladi.
  
• 
  Kimyoviy reaksiyada ajraladigan yoki yutiladigan energiya miqdori reaksiyaning issiqlik effekti (Q) deb ataladi.
  
• 
  Issiqlik (energiya) chiqishi bilan boradigan reaksiyalar ekzotermik (ekzo-tashqari) reaksiyalar deb ataladi.
  
• 
  Issiqlik (energiya) yutilishi bilan boradigan reaksiyalar endotermik (endo-ichkari) reaksiyalar deb ataladi.
  

Oddiy moddalardan 1 mol murakkab moddani hosil bo’lishida ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdori moddaning hosil ho’lish issiqligi deyiladi.
Har qanday murakkab moddani oddiy moddalarga qadar parchalanish issiqligi uning hosil bo’lish issiqligiga teng bo’lib, ishorasi qarama-qarshi tarzda ifodalanadi (Lavuazye va Laplas qonuni).
Reaksiyalarning issiqlik effekti boshlang’ich moddalar bilan hosil bolgan mahsulotlarning tabiatiga bog’liq bo’lib, reaksiyaning oraliq bosqichlariga taalluqli emas (Gess qonuni).