Кичик бизнес ва ҳусусий тадбиркорлик фаолиятини бошқариш психологияси

Тадбиркор раҳбарнинг нутқ маданияти ва унинг руҳий-психологик жиҳатлари. Нотиқлик санҳати кўҳна санҳатлардан биридир. Бу санҳатда тарихий давр ва жамият ҳаёти акс этади. Ижтимоий-иқтисодий ва маҳнавий ҳаёт ўз ифодасини топган. Тараққиёт ва таназзул даволари бўлган. Овропада юнон, Шарқда Хитой, Ҳинд, ислом нотиқлик санҳатлари тараққиёт этган.
Жамият ҳаётининг ҳамма жабҳаларида нотиқлик санҳати мавжуд. Нотиқлар - раҳбарлар, диндорлар, муаллимлар, ҳуқуқ ходимлари ва бошқалар. Нотиқлик санҳати ижтимоий мавқе жиҳатдан қуйидаги гуруҳларга бўлинади: ижтимоий-сиёсий нотиқлик, илмий (академик) нотиқлик, суд нотиқлиги, ижтимоий-маиший нотиқлик, диний нотиқлик.
Тадбиркор раҳбар фаолиятида ҳар хил зиддият (конфликт)лар ва можоролар учраб туради. Меҳнат шарт-шароитлари, меҳнат натижалари, моддий ва маҳнавий эхтиёжларнинг қондирилмаслиги, меҳнатдан қониқмаслик туфайли тадбиркор раҳбар ва ходимлар ўртасида зиддиятлар ва можаролар келиб чиқади. Бу ерда тадбиркор раҳбар билан ходимлар ўртасидаги ва шахслараро зиддиятларни фарқлаш керак. Бу ҳоллардаги зиддиятларнинг бир неча сабаблари мавжуд: моддий-техник сабаблар; хўжалик-ташкилий сабаблар; ижтимоий-касбий сабаблар; ижтимоий-демографик сабаблар; ижтимоий-психологик сабаблар.
Тадбиркор раҳбар ва ходимлар ўртасидаги руҳий-психологик зиддиятлар келиб чиқиши уч ҳолатда яққол кўзга ташланади:

• 
  меҳнат жараёнининг нотўғри уюштирилиши;
  
• 
  шахслараро муносабатларнинг хилма-хиллиги ва мураккаблиги;
  
• 
  жамоа аҳзосининг шахсий ўзига хослиги.
  

Хуллас, бозор иқтисодиёти шароитида ҳар қайси буғиндаги тадбиркор шуни тушуниб етмоғи керакки, ҳар қандай шароитда ҳам инсонга ғамхўрлик қилиш, инсон руҳий ҳолатини барқарор этишга қаратилган жараёнларни ташкил этиш ва йўналтириш, жамоанинг ҳар бир аҳзосини меҳнатдан моддий ва маҳнавий қониқиш ҳосил қилишига эриштириш унинг зиммасидаги муқаддас вазифадир.
Тадбиркорнинг шериклари билан муносабатлари қанчалик тўғри тузилганлиги бизнесдаги муваффақиятни белгилайди. Шерик деб, бирор бир биргаликдаги фаолиятнинг иштирокчисига айтилади. Тадбиркорнинг шериклари билан алоқаларини мустаҳкамлашда қуйидагилар катта аҳамиятга эга: умумий ғоэга қизиққан ва уларни амалга оширишга тайёр бўлган шериклар билан алоқа ўрнатиш; бошлиқ билан тузилган келишув (контракт) шартларига қаттиқ риоя килиниши; ҳақ тўлаш шартлари; ижтимоий имтиёзлар (берилган бўлса); корхона бошқарилишидаги иштироки; йил натижалари бўйича дивидентлар тўлаш шартлари; ишдан бўшагандан ўз улушини олиш ва хоказолар таъминланади.