Kesimlarda materiallarni grafik tasvirlashdagi ahamiyati Reja: Kirish. I. Asosiy qism

I.3. Kesimlar.Kesim hosil qilish va uni belgilash.


Har qanday detal uning aniq bajarilgan chizmasi orqali yasaladi. Standart talabiga muvofiq detal chizmasi barcha soddalashtirish va shartliliklar
qo‘llanilgan holda eng kam ko‘rinishlarda chizilishi lozim. Aks holda chizmani o‘qish murakkablashib ketadi va detalning geometriyasini o‘qish qiyinlashib,
yasalgan detal yaroqsiz bo‘lishi mumkin. Detalning u yoki bu qismining shaklini aniqlash maqsadida kesim qoilaniladi. Uning ichki tuzilishini aniqroq bilish maqsadida kesimga qo‘shib qirqim ham tadbiq qilinishi mumkin. Shunday qilinganda detalning ko‘rinishlar soni ham kamayadi.
3.1- shakldagi valning yaqqol tasviriga qarang. Undagi o ‘yiqlar shaklini va teshikni chapdan ko'rinishda aniqlash mumkin (3.1-b chizma). Lekin ular ko‘rinmas kontur chiziqlarda tasvirlanganligi uchun valning bu elementlarini darhol aniqlash oson emas. Valning bu elementlarini tezda aniqlash uchun kesim tadbiq qilinishi mumkin. Kesim qo'llanilgan chizmaga nazar tashiasangiz (3.1- с chizma) A-A, B-B, C-C kesimlar orqali o ‘yiqlarning shaklini darhol ko'rasiz. Kesim qo‘llanilgan bunday detallarni bitta ko'rinishda tasvirlash imkoniga ega bo‘lish mumkin.



3.1-chizma


3.2-chizma

Detallarga kesim yoki qirqim qo'llanilganda ularning kesilgan yuzalarini standartga muvofiq shartli belgilash qabul qilingan. Materiallarning turiga qarab, chizmada ularni tez va oson aniqlash maqsadida turlicha ko‘rinishlarda shtrixlanadi.

Kesim deganda detalning shaklini uning o‘qiga perpendikular qilib
o‘tkazilgan tekislik orqali aniqlash usuli tushuniladi. shunda tekislikda hosil
bo‘lgan yuza kesim deyiladi. Kesim standartga muvofiq bajariladi. Kesimdan
ko‘proq val, o‘q, shatun kabi detallarning shakli va ulardagi o‘yiq chuqurcha,
bo‘rtiq kabilarning geometriyasini aniqlashda qo‘llaniladi. Bunday elementlarning o‘qlari orqali detal o‘qiga perpendikular qilib kesuvchi tekislik o‘tkazilsa,
detalning ko‘ndalang kesimi hosil bo‘ladi
3.1-chizma, b dagi val ko‘rinishining yaqqol tasviri (3.1-chizma, a) ga qarab uni o‘yiq, teshik va chuqurchalari orqali aniqlash mumkin. Agar valning
yaqqol tasviri berilmasa, ba’zi elementlarning shakli, chuqurligini aniqlash
qiyin bo‘ladi. Masalan, segment shponka uchun o‘yilgan ariqchaning eni,
prizmatik shponka uchun tayyorlangan ariqchaning shakli va chuqurligi, detal o‘rtasidagi aylana shaklida tasvirlangan qismining silindr ko‘rinishi noaniq bo‘ladi. Ularga kesimlar qo‘llanilsa, hammasi ravshanlashadi (3.2-chizma,
A–A, B–B, C–C kesimlar).