Kesimlarda materiallarni grafik tasvirlashdagi ahamiyati Reja: Kirish. I. Asosiy qism

---

Kesimlarda materiallarni grafik tasvirlashdagi ahamiyati 
 
Reja: 
 
Kirish. 
I. Asosiy qism. 
I.1. Materiallarning kesimda grafik belgilanishi.
I.2. 
Kesim hosil qilish va uni belgilash.
I.3. 
Kesim turlari.
Kesimlarda shartlilik va soddalashtirishlar
I.4
Qirqimlar, ularning chizmalarda belgilanishi va joylashishi
 
II. Xulosa.
III. Foydalanilgan adabiyotlar. 
 
 
 
 

---

Kirish 
Materiallarning grafik belgilari (D.st. 2.306-96)
.
Chizmalarda buyum yoki qurilish 
konstruksiyalari yaqqolroq bo’lishi uchun tasvirlar ko’rinishlar, kesimlar, 
qirqimlarda shartli grafikaviy belgilar qo’llaniladi. Dst 2.306-96 ga muvofiq turli 
materiallar uchun ularni kesimda grafik usulida belgilash qoidalari (belgilar) 
o’rnatilgan. 
Har qanday detal uning aniq bajarilgan chizmasi orqali yasaladi. Standart 
talabiga muvofiq detal chizmasi barcha soddalashtirish va shartliliklar 
qo‘llanilgan holda eng kam ko‘rinishlarda chizilishi lozim. Aks holda chizmani 
o‘qish murakkablashib ketadi va detalning geometriyasini o‘qish qiyinlashib, 
yasalgan detal yaroqsiz bo‘lishi mumkin.
Detalning u yoki bu qismining
shaklini aniqlash maqsadida kesim qoilaniladi. Uning ichki tuzilishini aniqroq
bilish maqsadida kesimga qo‘shib qirqim ham tadbiq qilinishi mumkin.
Shunday qilinganda detalning ko‘rinishlar soni ham kamayadi. Detallarga
kesim yoki qirqim qo'llanilganda ularning kesilgan yuzalarini standartga
muvofiq shartli belgilash qabul qilingan. Materiallarning turiga qarab,
chizmada ularni tez va oson aniqlash maqsadida turlicha ko‘rinishlarda
shtrixlanadi.
Kesim deganda detalning shaklini uning o‘qiga perpendikular qilib 
o‘tkazilgan tekislik orqali aniqlash usuli tushuniladi. shunda tekislikda hosil 
bo‘lgan yuza 
kesim 
deyiladi. Kesim standartga muvofiq bajariladi. Kesimdan 
ko‘proq val, o‘q, shatun kabi detallarning shakli va ulardagi o‘yiq chuqurcha, 

---

bo‘rtiq kabilarning geometriyasini aniqlashda qo‘llaniladi. Bunday elementlarning 
o‘qlari orqali detal o‘qiga perpendikular qilib kesuvchi tekislik o‘tkazilsa, 
detalning ko‘ndalang kesimi hosil bo‘ladi. Kesimlarni diqqat bilan o‘rgansangiz, 
ba’zi kesimlar konturida ochiq va yopiq joylar bo‘ladi. Detal shakli qanday 
bo‘lishidan qat’i nazar, kesimga tushgan joydagi chuqurcha, o‘yiq, teshiklar silindr 
yoki konussimon, ya’ni aylanish sirtiga ega bo‘lsa, kesimning aylana konturi 
yopiq, boshqa holatlarda ochiq tasvirlanadi.
Kurs ishining maqsad va vazifalari: Materiallarning kesimda grafik belgilanishi 
haqidagi ma’lumotlarni umumlashtirish va qisqacha tavsiflash. Materiallarning 
grafik belgilari
.
Kesimlar va qirqimlarning chizmada joylashishi, belgilanishi, 
qirqim turlari va chizilishihaqidagi malumotlarni o’rganish va tahlil qilish. 
Kurs ishning tadqiqot uslubi va uslubiyoti: Ilmiy ommabop manbalardan 
to’plangan ma’lumotlar tahlil qilib,xulosa va takliflar qilish. 
Kurs ishi tuzilishi: Bajarilgan kurs ishi kirish qismi, asosiy qism va qilingan 
xulosalardan iborat. Ishda o’rganilishi e’tiborga olingan ma’lumotlar tushunarli 
ravishda ifodalash uchun chizma jadvallar va rasmlar berildi.Ishga qo’yilgan 
maqsadga erishishi uchun to’plangan adabiyotlar manbalarning nomlari va 
elektron manzillari keltirildi.